Paragrafen

Inleiding
De paragraaf weerstandsvermogen en risicomanagement gaat over de risico’s die uitvoering van het gemeentelijk beleid met zich meebrengt. De nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2018 is het beleidskader voor deze paragraaf. Hierin liggen de te hanteren uitgangspunten bij het opstellen van de risico-inventarisatie en de kaders voor het beoordelen van het weerstandsvermogen vast. Ook de hoogte van de algemene concernreserve is daarin opgenomen.

De gemeente Zwolle wil over voldoende middelen beschikken om onvoorziene gebeurtenissen op te vangen, zonder genoodzaakt te zijn om direct in te grijpen in de begroting en daarmee in het gemeentelijke beleid. Hiertoe wordt tweemaal per jaar geïnventariseerd welke financiële risico’s de gemeente loopt, waarvoor geen beheersmaatregelen of voorzieningen zijn getroffen en geen verzekering is afgesloten. Op basis hiervan wordt door middel van kansbepaling de benodigde weerstandscapaciteit bepaald en afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Als normratio (= verhouding tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de benodigde weerstandscapaciteit) houden we 0,8 aan. Binnen de bandbreedte 0,6 tot 1,0 is geen directe actie noodzakelijk, daarbuiten wel.

De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geeft inzicht in:

• Het beleidskader.
• Een inventarisatie van de risico’s.
• Een inventarisatie van de benodigde en de beschikbare weerstandscapaciteit.

De beoordeling van de relatie tussen benodigd en beschikbaar weerstandscapaciteit (het weerstandsvermogen) en de voorgeschreven kengetallen (netto schuldquote, solvabiliteitsratio, grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit).
De inventarisatie van de risico’s heeft plaatsgevonden met maart 2021 als peilmaand. In deze paragraaf zijn de openbare risico’s opgenomen, met een bijbehorende overzicht. In dit overzicht is ook het totaalbedrag opgenomen voor de vertrouwelijke risico’s. Risico’s die conform de WOB als vertrouwelijk zijn betiteld, zijn vertrouwelijk separaat aan de Raad beschikbaar gesteld.
De paragraaf geeft geen inzicht in het gevoerde risicomanagement. Dat is het beleid over het voorkomen, minimaliseren en beheersen van risico’s. Hieraan is binnen de diverse programma’s en afzonderlijke raadsstukken aandacht besteed.

De inventarisatie met een totaal van € 51,3 miljoen aan gewogen risico's kent diverse onderdelen. Onderstaand overzicht geeft daartoe een financieel beeld

(bedragen x € 1.000)

Aanvullend op bovenstaande inventarisatie houden we rekening met een risicobedrag van € 5 miljoen vanwege corona. Hiermee komt het totale risicobedrag op € 56,3 miljoen.

Gevolgen Corona
De coronapandemie heeft in 2020 en nog steeds een belangrijke impact op de stad, inwoners, ondernemers, instellingen en verenigingen. Velen zijn getroffen door de gevolgen van de doorgevoerde maatregelen om het coronavirus te bestrijden. Ook de gemeente zelf heeft in financiële zin de gevolgen van corona ondervonden en dit heeft geleid tot minder inkomsten via onder andere parkeergelden, precario en toeristenbelasting, maar ook tot hogere uitgaven zoals de ondersteuning van de cultuursector en kosten voor extra toezicht en handhaving. Voor een groot deel is in 2020 compensatie van het Rijk ontvangen om de nadelige gevolgen op te vangen. In 2020 hebben wij de Raad periodiek middels een corona-rapportage geïnformeerd over de financiële stand van zaken en op 14 december 2020 is de begroting 2020 aangepast op basis van het raadsvoorstel 'Begrotingswijziging gevolgen vanwege corona'. Omtrent enkele nadelen krijgen wij over 2020 nog in 2021 compensatie uitgekeerd, zoals sport, afval, inkomstenderving. Hoewel we van het Rijk een reële compensatie over 2020 hebben ontvangen en ook de toezegging hebben gekregen dat het Rijk ook de nadelen vanwege corona over het eerste half jaar van 2021 reëel zal compenseren blijven er financiële risico's.  

De grootste risico's zijn:
Het afgelopen jaar is uitstel van betaling verleend op gemeentelijke belastingen en huren. Bij de gemeentelijke belastingen zien we dat de betalingen inmiddels grotendeels zijn voldaan en er een gering risico resteert op oninbaarheid. Bij de huren is sprake van achterstallige betalingen ter grootte van circa € 2 miljoen. Hierbij gaat het vooral om enkele partijen in de cultuur- en sportsector. Voor beide sectoren zijn aanvullende compensatieregelingen door het Rijk in de maak, waarmee we verwachten dat het risico zal dalen.
De gevolgen voor 2021 omtrent de belasting en huurbetalingen zijn op dit moment nog lastig in te schatten, maar gelet op de nog steeds van kracht zijnde beperkende maatregelen in het eerste kwartaal van 2021 is er aanvullend op 2020 een risico op oninbaarheid van de verschuldigde betalingen.
Bij de belasting opbrengsten constateren we dat de opbrengst over de eerste maanden van 2021 op 25% ligt van de normale opbrengst. Het Rijk heeft toegezegd met een reële compensatie te komen, maar er blijft een risico dat de opbrengstderving niet volledig wordt vergoed.
Een andere onzekerheid is het na-corona-effect. Wat is de impact van corona op bijvoorbeeld de zorg (wmo en jeugd), de cultuur en horecasector, de binnenstad in de komende jaren?

Bij de begroting 2021 (najaar 2020) hebben we een risicobedrag van € 5 miljoen opgenomen in het weerstandsvermogen om de onzekerheden omtrent de coronapandemie op te vangen. Gelet op hierboven beschreven risico's houden we dit risicobedrag op hetzelfde niveau. Bij het opstellen van de begroting 2022 in het najaar van 2021 zullen we op basis van actuele informatie bepalen of het risicobedrag bijstelling behoeft.

Naast het risicobedrag als onderdeel van het weerstandsvermogen heeft de Raad bij de begrotingsbehandeling 2021 een budget van € 2,5 miljoen beschikbaar gesteld om noodlijdende sectoren te kunnen ondersteunen, waarbij we meewegen of de ondersteuning past bij de doelstelling om de stad vitaal en veerkrachtig te houden. Uit dit budget worden ook maatregelen bekostigd die nodig zijn om de anderhalve meter samenleving vorm te geven vanaf 2021. Per medio april is nog €1,5 miljoen in het coronabudget beschikbaar.
In de informatienota ‘Rapportage financiële gevolgen coronacrisis voor Zwolle’ van 27 april 2021 is een uitgebreide beschrijving opgenomen van de nadelige effecten en risico's en de Rijkscompensatie per maart / april 2021.