Sociaal domein

De samenleving als geheel draagt bij aan een optimaal (positief) opvoedingsklimaat voor alle kinderen. Primair zijn de ouders / opvoeders zelf verantwoordelijk voor de opvoeding. Eventuele belemmeringen bij opgroeien en opvoeden kinderen en jongeren worden tijdig gesignaleerd, zodat preventieve begeleiding mogelijk is. Als de situatie van kind, jongeren en / of gezin dat vraagt, zetten we specialistische zorg en kennis in, zo zwaar als moet en zo licht als kan. Dit kan een individuele en / of collectieve, lokale en / of (boven-)regionale oplossing zijn.

We zetten in op het bieden van integrale ondersteuning waarbij het resultaat centraal staat bij het kind / gezin (integrale gezinsaanpak) in plaats van de gedane inspanning. Maatwerk en flexibiliteit zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Collectief aanbod prevaleert daar waar mogelijk boven individueel maatwerk, ook waar dit onderdeel uitmaakt van een breder arrangement. Eén organisatie is verantwoordelijk voor het behalen van de afgesproken resultaten en schakelt daarbij – waar nodig – andere zorgaanbieders in. We stimuleren betrokken ondersteuners hiermee om over de eigen grenzen heen te kijken, samen te werken en te vernieuwen in het belang van het kind/gezin. Specifiek verbeteren we de aansluiting tussen jeugdhulp en andere ondersteuning (18-/18+).

Het doel is deels gerealiseerd. Onder meer de samenwerking tussen het Sociaal Wijkteam en de scholen draagt steeds sterker bij aan een optimaal en positief opvoedklimaat voor alle kinderen. Waar nodig is via het Sociaal Wijkteam of derde verwijzers de noodzakelijke specialistische jeugdhulp ingezet. De coronacrisis heeft met name in het voorjaar van 2020 veel gevraagd van gezinnen, maar ook van hulpverleners. Ondanks de coronamaatregelen is het gelukt om de noodzakelijke hulp te continueren. Vrijwel onmiddellijk nadat de scholen en de kinderopvang werden gesloten, hebben we met de betrokken partijen noodopvang geregeld voor kinderen van ouders met een cruciaal beroep en voor kinderen in een kwetsbare positie. Om te voorkomen dat jeugdhulpaanbieders door de coronamaatregelen genoodzaakt zouden worden personeel te ontslaan of in financiële problemen zouden komen, is een regionale regeling getroffen, gebaseerd op landelijke richtlijnen. Op grond daarvan is aan 17 jeugdhulpaanbieders een omzetgarantiebedrag uitgekeerd (in totaal 438.000 Euro).
Het primair onderwijs kon na verloop van tijd weer grotendeels open, maar de (gezinnen met) jongeren in het voortgezet onderwijs en het hoger onderwijs werden fors geraakt door de coronamaatregelen. In de tweede helft van 2020 werden de hulpvragen zwaarder. Het aantal lichtere ondersteuningsvragen nam toen en de zwaardere hulpvragen werden heftiger en vroegen om intensievere hulp.
Juist in deze moeilijke tijden bleken de organisaties en professionals in het jeugddomein elkaar goed te vinden om samen te werken en te doen wat nodig is. Tussen scholen, hulpverleningsinstanties en het Sociaal Wijkteam werd intensief samengewerkt en dat is door de betrokkenen als zeer waardevol ervaren.

We bieden een kwalitatief passend aanbod aan jeugdhulp (niet vrij toegankelijk) bij problemen met opvoeden en opgroeien, geestelijke problematiek, stoornissen en beperkingen, zodanig dat:

• Die kinderen, jongeren en ouders aantoonbaar helpt (doelrealisatie en uitval).
• Kinderen, jongeren en hun ouders tevreden zijn over de ondersteuning.
• Ondersteuning tijdig beschikbaar is.
• Hulpvragen naar de mening van ouders / verzorgers en jongeren in samenhang worden opgepakt.
• Jongeren en gezinnen geen hinder ondervinden van de overgang van 18- naar 18+.

Hervormingsagenda sociaal domein (2019)

Visie transformatie jeugdhulp Regio IJsselland (2017)

Beleidsplan Jeugdhulp (2014)

Perspectiefnota 2020-2023

Michiel van Willigen

• Inkoop, monitoring, regionale inhoudelijke thema’s en contractmanagement van niet vrij toegankelijke jeugdhulp laten uitvoeren door de Regionale Serviceorganisatie Jeugd regio IJsselland.
• Uitvoeren en doorontwikkelen van de regionale transformatieagenda jeugdhulp in relatie tot de Zwolse hervormingsagenda
• Uitvoeren van een regionale monitor jeugd die eenduidige regionale informatie geeft, waardoor meer zicht en grip wordt gerealiseerd op de resultaten van de per 1 januari 2018 ingevoerde resultaatgerichte bekostiging.
• Onderzoeken aanpak 18- / 18+ met specifieke aandacht voor het tegengaan van prikkels die leiden tot ongewenste effecten in relatie tot andere delen van het sociaal domein (Wmo, Participatiewet) en andere, niet gemeentelijke, domeinen.
• Verder uitvoeren maatregelen dyslexie en BSO Plus
• Uitvoering lokaal cliëntervaring-onderzoek jeugdhulp.
• Keuze regionale doorontwikkeling huidige inkoopmodel gericht op resultaatsturing voor alle jeugdhulp en deze zo spoedig mogelijk doorvoeren.
• Vervolgens evalueren en optimaliseren als het gaat om oorspronkelijke doelstellingen (resultaatgerichtheid, prikkels, kostprijzen, administratieve lasten etc.)
• Start Zwolse relatiemanagement met aanbieders jeugdhulp gericht op transformatie
• Bij de toegang (Sociaal Wijkteam): (a) de scherpte van de wet en het contract nog meer gebruiken als hulpmiddel (b) toewijzingsprincipe hanteren ‘licht of midden, tenzij’ (en daarbij ook criteria regionaal nader bepalen) (c) principe ‘geen verlengde jeugdhulp, tenzij’ in de praktijk nog strenger hanteren.
• Als onderdeel van de Begroting 2020 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 5 (jeugd, volumegroei).

• Vanwege de coronacrisis is de planning van de regionale doorontwikkeling inkoop jeugdhulp aangepast. De lopende raamovereenkomst is met een jaar verlengd en op een aantal punten aangescherpt. Het inkoopmodel jeugdhulp is in interactie met een regionaal cliëntenplatform, jeugdhulpaanbieders en gemeentelijke beleidsmedewerkers doorontwikkeld en zal leiden tot nieuwe contracten met ingang van 2022.
• Regionaal is integrale Spoedhulp IJsselland (LVB, opvoedhulp, GGZ) opgezet, waardoor spoedhulp via één nummer 24/7 bereikbaar voor gezinnen in crisissituaties.
• Regionaal is onderzoek gedaan naar de behoefte aan gezinsgerichte, kleinschalige woonvoorzieningen en inventarisatie van het bestaande aanbod.
• In het project Gezinsinterventies is regionaal onderzoek gedaan naar factoren om uithuisplaatsingen te voorkomen. Voor implementatie wordt deelgenomen aan het Expertise Netwerk Overijssel.
• 19 Zwolse kinderen kregen extra ondersteuning binnen reguliere BSO, in plaats van een plek in een aparte, gespecialiseerde BSO locatie.
• Er zijn concrete scenario’s uitgewerkt om dyslexiezorg sterker te verbinden met ondersteuning bij dyslexie binnen het onderwijs.
• Het jaarlijkse cliëntervaringsonderzoek jeugd is uitgevoerd. Jongeren en ouders zijn positiever gaan oordelen over de mate waarin organisaties met elkaar samenwerken. De meeste respondenten geven aan dat de school op de hoogte is van de hulpverlening; dit is een positieve uitkomst, gelet op het belang van de samenwerking tussen onderwijs het SWT.

De lasten zijn hoger dan begroot waardoor een nadelig resultaat wordt gerealiseerd van € 3.121.171.

De uitgaven voor jeugdhulp zijn fors gestegen. Het grootste deel van de stijgende zorgkosten is te wijten aan de gevolgen van de coronacrisis, die vanaf maart 2020 tot forse beperkende maatregelen heeft geleid die de gehele maatschappij raakten. Dit vormde voor zowel de beleidshervormingen als voor de hulpverlening een sterk belemmerende factor. De prioriteit lag vanzelfsprekend bij het zo goed mogelijk continueren van de hulpverlening, de nieuwe acute hulpvragen en het met spoed organiseren van noodopvang wegens de sluiting van de scholen en de kinderopvang. Het samen, met onder meer de aanbieders en het Sociaal Wijkteam, werken aan beleidshervormingen is daardoor op de achtergrond gekomen. Hierdoor zijn de verwachte besparingen niet gerealiseerd.
Daarnaast hebben de coronamaatregelen ertoe geleid dat de hulpvragen in de tweede helft van 2020 zwaarder zijn geworden. Er zijn meer lichtere hulpvragen, maar de zwaardere hulpvragen zijn vooral heftiger en vragen om intensievere hulp.

De hogere lasten worden veroorzaakt door:

• Hogere kosten voor jeugdhulp van € 2,011 mln. De inschatting is dat de coronacrisis dit voor een aanzienlijk deel heeft veroorzaakt. Allereerst zijn door corona de hervormingen, waarvan besparingen werden verwacht, gestagneerd. Daarnaast heeft de coronacrisis geleid tot een verzwaring van de hulpvraag.
• Vanwege een stijging van de loonkosten hadden we in 2020 te maken met een herindexatie van de tarieven voor jeugdhulp. Dit heeft geresulteerd in € 478.000 hogere lasten.
• Om te voorkomen dat jeugdhulpaanbieders door de coronamaatregelen genoodzaakt zouden worden personeel te ontslaan of in financiële problemen zouden komen, is een regionale regeling getroffen, gebaseerd op landelijke richtlijnen. Op grond daarvan is in de periode maart t/m juni aan 17 jeugdhulpaanbieders een omzetgarantie betaald voor hulp die niet is geleverd. Doordat de meeste hulp, die toen niet werd geleverd, later alsnog geleverd moest worden zijn de lasten € 438.000 hoger.  
• Twee succesvolle hervormingen die al in gang waren gezet, BSO+ en de pilot met De Ambelt en De Twijn, hebben tot besparingen geleid van € 50.000 en € 107.000. De kosten voor de pilot met De Ambelt en De Twijn (ruim € 77.000) worden gedekt uit innovatiemiddelen toegang jeugdhulp onder doel 2.3.1.
• Het aantal nagekomen facturen uit 2019 was circa € 200.000 hoger dan waar rekening mee was gehouden in de begroting.
• Om het fenomeen van late declaraties terug te dringen, is per 2021 met aanbieders overeengekomen dat na 1 april ontvangen facturen over het voorgaande boekjaar niet meer betaald hoeven te worden door de gemeenten. Dit is contractueel opgenomen in het raamcontract Jeugd. In de jaarrekening zijn voor de nagekomen facturen 2020 meerkosten opgenomen van € 151.000. De mogelijke compensatie zal in het boekjaar 2021 worden meegenomen.