Sociaal domein

We bieden een vangnet voor wie niet in eigen levensonderhoud kan voorzien. Dit doen we op grond van de Participatiewet, waarin rechten en plichten voor het ontvangen van bijstand verwoord zijn. We verstrekken een bijstandsuitkering voor kosten levensonderhoud en bijzondere bijstand voor onvoorziene noodzakelijke kosten die niet uit eigen middelen kunnen worden voldaan. Hierdoor voorkomen we armoede en sociaal isolement. We stimuleren met goede en simpele communicatie en bekendheid van regelingen dat inwoners tijdig een beroep op inkomensondersteuning doen. Door tijdige ondersteuning wordt ernstige schuldensituatie voorkomen en kunnen inwoners blijven participeren. We geven uitvoering aan het convenant Zwolle Armoedevrij!.

In 2020 is de Armoede en schuldenmonitor uitgebracht. Deze jaarlijkse monitor geeft inzicht in de ontwikkelingen in omvang en aard van de doelgroep inwoners die rondkomen van een laag inkomen. Daarnaast geeft de monitor inzicht in het gebruik van de Zwolse armoederegelingen. Er zijn in Zwolle 6.300 huishoudens die tenminste 1 jaar een inkomen van maximaal 110% van het sociaal minimum hebben. Uit de doorberekening van Stimulansz blijkt het aandeel minimahuishoudens de laatste jaren onveranderd: vanaf 2017 is het aandeel 11,2% in Zwolle en vanaf 2018 ishet 10,7% in Nederland.
Binnen de groep minima werd eind 2020 aan 3804 Zwollenaren een bestanduitkering verstrekt. Vanaf 2018 is het aantal uitkeringen licht aan het dalen. Als gevolg van de corona crisis is een flinke groei in het aantal bijstandsuitkeringen voor de komende jaren voorspeld. De groei in 2020 is beperkt gebleven tot 5% groei ten opzichte van 2019.  Als de maatregelen om de effecten van corona te verzachten, vanuit het Rijk in 2021 stoppen, is de verwachting dat de werkloosheid groeit en daarmee ook het aantal mensen in de bijstand. Door het bieden van inkomensondersteuning kunnen minimahuishoudens in hun eigen levensonderhoud voorzien en via (een traject naar) werk, vrijwilligerswerk of sociale activiteiten meedoen in de Zwolse samenleving.  

We bieden ondersteuning aan inwoners die terecht een beroep doen op het gemeentelijk vangnet zodat ze niet onder de Zwolse armoedegrens hoeven te leven, zodanig dat:

• Als Zwolse armoedegrens geldt een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. De inkomensgrens geldt voor inkomens uit loondienst, eigen onderneming of uitkering.
• Ondersteuning past binnen wettelijke kaders, zoals de Participatiewet.  
• Iemand die een beroep doet op de gemeente voor inkomensondersteuning, zich naar vermogen inzet om, zo snel en zo veel als mogelijk is, weer zelf in het levensonderhoud te kunnen voorzien.
• Uitstroom naar betaald werk of eigen bedrijf gestimuleerd wordt.
• Zoveel mogelijk mensen die tot de doelgroep behoren gebruik maken van de inkomensondersteunende maatregelen.
• Juiste informatieverstrekking door aanvragers bevorderd wordt.
• Het aanvragen van regelingen zo min mogelijk administratieve lasten oplevert.
• De aanvragen zoveel als mogelijk afgehandeld worden binnen de wettelijke termijnen die daarvoor gesteld zijn.  

Niet van toepassing

Dorrit de Jong

René de Heer

• We verstrekken bijstand voor kosten levensonderhoud.
• We verstrekken bijzondere bijstand voor noodzakelijke, onvoorziene kosten.
• We verstrekken een tegemoetkoming in de kosten voor sportieve, maatschappelijke en culturele activiteiten (Participatieregeling voor volwassenen).
• We zetten een team van sociaal rechercheurs in voor handhaving binnen het sociaal domein. De formatie van het team handhaving wordt in 2020 incidenteel uitgebreid voor een pilot digitale recherche. Als onderdeel van de Begroting 2020 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 20 (Digitale recherche).
• We stimuleren dat debiteuren betalen op lopende vorderingen.
• We overleggen met professionals in de stad over ontwikkelingen rond inkomen en schulden en geven voorlichting over omgaan met geld en schuldpreventie.
• We maken gebruik van ervaringsdeskundigen in armoede om de doelgroep te bereiken en begrip te vergroten.
• We verlenen subsidie aan Stichting Noodfonds Zwolle, zodat zij in schrijnende gevallen hulp kunnen bieden.
• We faciliteren de organisatie van de stadsdialoog Zwolle Armoedevrij!  en verzorgen de nieuwsbrief van Zwolle Armoedevrij!
• De inkomensregelingen brengen we regelmatig onder de aandacht bij onze inwoners, onder andere via Zwolle.nl en SWTZwolle.nl, Facebook, de Swollenaer, wijkkranten en de informatieschermen bij de publieksbalies op het Stadskantoor.  
• We bieden de mogelijkheid tot kwijtschelding gemeentelijke heffingen voor minima tot 100% van het sociaal minimum.
• We brengen jaarlijks een Zwolse Armoedemonitor uit en in het jaar van aantreden van een nieuw college ook een minima-effectrapportage.  
• We ontwikkelen samen met andere gemeenten systemen voor de uitvoering van de inkomensondersteuning. Als onderdeel van de Begroting 2020 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 19 (Gemeentelijke basisprocessen Inkomen, GBI).

• Eind 2020 bedroeg het aantal bijstandsuitkeringen (Participatieweg, IOAW en IOAZ)  3.804 . Er is sprake van een stijging van het volume t.o.v. het jaar 2019. Dit is een stijging van 5% ten opzichte van eind 2019. De tijdige afhandeling bedroeg 96%.
• Er zijn in het jaar 2020 3025 aanvragen bijzondere bijstand gedaan. Het aantal aanvragen bijzondere bijstand is over 2020 met 70 aanvragen toegenomen ten opzicht van 2019. De tijdige afhandeling van deze aanvragen bedroeg 84%.
• Er zijn in 2020 3088 aanvragen voor een bijdrage uit het  participatiefonds gedaan. Dat is een daling tegen opzicht van 2019, toentertijd ging het om 3310 aanvragen. Dat kan worden toegeschreven aan het coronavirus en de genomen maatregels, waardoor minder mogelijk was en er minder sociale activiteiten waren. De tijdige afhandeling van deze aanvragen bedroeg 97%.
• Door inzet van een team van handhavers is in 2020 voor €  1.377.400 bespaard aan bijstandsuitkeringen. Er is een totaal bedrag aan boetes opgelegd van  € 102.924 wegens fraude of schending inlichtingenplicht. Handhaving aan de poort is 24 keer ingezet en  hierdoor zijn 10 aanvragen van uitkeringen niet tot stand zijn gekomen.
• In 2020 zijn er 7.078 aanvragen kwijtschelding gemeente heffingen binnengekomen waarvan 829 betrekking hadden op voorgaande jaren. In totaal zijn er 4.084 verzoeken toegewezen en zijn er nog 239 verzoeken in behandeling. Het verwachte bedrag aan kwijtschelding over 2020 is met € 1.086.300 hoger dan het bedrag over 2019 van € 1.026.600. Deze stijging bestaat voor een €23.000 uit inflatie aanpassing tarieven en voor de rest (€37.000) uit meer toegewezen verzoeken.
• De ervaringsdeskundige ging in 2020 gevraagd en ongevraagd het gesprek aan met professionals binnen en buiten de gemeente om zo de kloof tussen inwoner en professional te verkleinen en dienstverlening te verbeteren. De ervaringsdeskundige in armoede voert het gesprek op basis van gelijkwaardigheid, hierdoor wordt een ander soort gesprek gevoerd.
• In 2020 zijn er 298 aanvragen geweest voor het Noodfonds, waarvan 241 keer is toegekend. Er is voor ruim 76.000,- uitgegeven aan noodhulp. Dat is inclusief een corona-actie voor thuiswerkende scholieren die een laptop nodig hadden. Ouders konden dat via hulpverleners, begeleiders aanvragen.
• In 2020 zijn twee keer stadsdialogen georganiseerd, ditmaal digitaal vanwege de corona. Er was een goede opkomst en zijn bezocht door zowel professionals als inwoners. Om de deelname te vergroten is extra aandacht geweest voor digitale ondersteuning door middel van een laagdrempelige handleiding.
• De jaarlijkse Zwolse Armoedemonitor is in september uitgebracht. In 2020 is het onderdeel dat inzicht geeft in de schuldenproblematiek toegevoegd. De komende jaren wordt dit onderdeel nog verder uitgebouwd.

De lasten zijn € 625.739 hoger dan begroot, maar de baten zijn eveneens € 2.148.966 hoger. Omdat er daarnaast een bedrag van € 590.191 meer is toegevoegd aan en € 22.682 minder is onttrokken uit de reserves, wordt uiteindelijk een voordelig resultaat gerealiseerd van € 910.354.

Het nadeel op de lasten wordt veroorzaakt door:

• Hogere lasten door incidentele uitgaven Tozo regeling in het kader van corona. In de begroting is € 15,9 miljoen aan rijksbudget opgenomen. De werkelijke uitgaven Tozo t/m 31 december, inclusief uitvoeringskosten, bedragen € 17,34 miljoen en zijn dus € 1,44 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt veroorzaakt doordat de laatst uitbetaalde termijn van eind 2020 vanuit het rijk niet meer in de begroting is verwerkt. De overschrijding wordt volledig gedekt uit extra baten vanuit het rijk. Dit is dan ook voor een belangrijk deel de verklaring van de hogere baten.
• Lagere lasten door een voordeel op de loonsom van  € 394.000 doordat medewerkers niet op reguliere werkzaamheden zijn ingezet, maar op het behandelen van de aanvragen Tozo. Deze werkzaamheden zijn ten laste van de Tozo regeling gebracht waardoor op het reguliere budget een voordeel ontstaat. Dit loonsom budget is gereserveerd in de reserve nutvw-sociaal, zodat in 2021 een inhaalslag kan worden gemaakt op het niet uitgevoerde reguliere werk.
• Op dit doel worden diverse open einde regelingen verantwoord (bijzondere bijstand, kinderopvang). Deze open einde regelingen laten een voordeel zien ten op zichtte van de begroting van gezamenlijk € 231.000. Op voorhand is het lastig in te schatten hoeveel er gebruik wordt gemaakt van deze open einde regelingen. Er is sprake van minder uitgaven bijzondere bijstand. Het aantal aanvragen wijkt in het jaar 2020 niet af van het aantal aanvragen in 2019. Het overschot is een optelsom van minder uitgaven aan verschillende kostensoorten zonder dat er een kostensoort echt uitspringt. Daarnaast zien we de laatste jaren dat er minder gebruik wordt gemaakt van kinderopvang op Sociaal Medische Indicatie en voor studenten. De corona maatregelen, zoals thuiswerken of thuis studeren zijn van invloed op de uitgaven 2020. Het is daarom lastig vast te stellen of de dalende trend de oorzaak is van de lagere uitgaven of de coronamaatregelen. Daarnaast zijn er oninbare vorderingen afgeboekt. Het betreft hier onterecht versterkte toeslagen die niet meer geïnd kunnen worden.
• Er is een incidenteel budget woonlastenfonds beschikbaar gesteld. De uitvoering is eind 2020 nog niet gereed wat zorgt voor een voordeel van € 22.682. Deze middelen blijven in de reserve nutvw-sociaal gereserveerd staan voor uitvoering in 2021 waardoor er minder uit de reserve wordt onttrokken.
• Er is € 162.000 incidenteel budget verstrekt voor startersconsulenten RBZ. Door drukte op de afdeling Inkomensondersteuning vanwege de Tozo aanvragen is het personeel ingezet op de Tozo. Daardoor is dit incidentele budget niet benut. Deze middelen zijn gereserveerd in de reserve nutvw-sociaal voor de uitvoering in 2021.
• Bij het najaarsmoment 2019 is een incidenteel budget digitale recherche beschikbaar gesteld van € 85.000. Hiervoor is externe capaciteit aangetrokken. Eind 2020 is het volledige budget nog niet besteed wat resulteert in een voordeel van € 34.683. Deze middelen zijn gereserveerd in de reserve nutvw-sociaal voor de uitvoering in 2021.
• Daarnaast zijn de lasten € 30.104 hoger door een aantal kleine afwijkingen. Deze worden niet verder toegelicht.

Het voordeel op de baten wordt veroorzaakt door:
Zoals hierboven aangegeven wijken de inkomsten met name af doordat de Tozo compensatie van het rijk nog niet volledig in de begroting was opgenomen.

• De Tozo rijksbijdrage is aan de batenkant ook niet volledig opgenomen. Er is voor een bedrag van € 15,9 miljoen aan rijksbijdrage opgenomen in de begroting. Er is voor een bedrag van € 17,34 miljoen aan werkelijke rijksbijdrage Tozo gerealiseerd. De baten zijn hierdoor € 1,44 miljoen hoger. Hiermee zijn de hogere lasten van € 1,44miljoen gedekt.
• Voor de uitvoeringskosten wordt een vast bedrag per behandelde Tozo aanvraag van het rijk ontvangen. Doordat de Gemeente Zwolle de uitvoering van de Tozo effecient en met grotendeels eigen personeel heeft uitgevoerd is de volledige compensatie van uitvoeringskosten niet benodigd. Een bedrag van € 700.000 valt vrij op dit doel tgv de algemene middelen.
• Lagere inkomsten van € 130.000 bij het regionaal bureau zelfstandigen (RBZ). Het RBZ voert de diverse regelingen Bijzondere Bijstand Zelfstandigen (BBZ) ook uit voor een aantal regiogemeenten. Hiervoor ontvangt het RBZ een vergoeding van deze regiogemeenten. Deze vergoedingen vallen in 2020 € 130.000 lager uit dan begroot. De oorzaak hiervan is dat het RBZ minder reguliere diensten heeft kunnen leveren doordat medewerkers zijn ingezet op het uitvoeren van de Tozo regeling.
• Het teruggevorderde bedrag aan (onterecht verstrekte) bijstand door team vorderingen en verhaal en aflossingen van versterkte leningen is circa € 150.000 hoger dan begroot.
• Daarnaast zijn de baten € 11.034 lager door diverse overige kleine afwijkingen.  

Toelichting reservestortingen en onttrekkingen:

• De storting in de reserve nutvw-sociaal is € 590.191 hoger door de reservering van de niet bestede incidenteel beschikbaar gestelde middelen (€ 162.000 startersconsulenten RBZ en € 34.683 digitale recherche) en het loonsombudget Inkomensondersteuning van € 393.508.
• Er wordt € 22.682 minder onttrokken aan de reserve nutvw-sociaal door de lagere kosten op het incidentele budget woonlastenfonds.