Jaarstukken 2020
portal

Domeinen

Fysiek domein

Beschrijving doel 7.3.1 Zwolle zonder afval; uit het afval van vandaag ontstaan de grondstoffen van morgen (tekst uit Begroting 2020)

Schone straten, een gezonde en veilige leefomgeving en een duurzame aanpak. Dat is belangrijk in Zwolle.  We streven naar een circulaire economie en het tegengaan van plastic soep krijgt steeds meer maatschappelijke aandacht. Beleid en wetgeving zijn daardoor in beweging. Dit leidt tot veel energie en aandacht voor afvalpreventie en goed scheiden van afval en grondstoffen.  

Samen met ROVA werkt de gemeente aan het voorkomen, slim inzamelen en het verwerken en hergebruiken van huishoudelijk afval. Uit het afval van vandaag ontstaan immers de grondstoffen van morgen. Maar ook inwoners dragen hun steentje bij. Zij starten een opruimacties, adopteren een afvalbak, ruimen het zwerfvuil in hun buurt op, melden zwerfvuil bij ROVA en scheiden het afval.
Wij zijn als gemeente wettelijk verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval in de gemeente. Van oorsprong was dit gericht op het bevorderen van de volksgezondheid. De afgelopen decennia is de focus steeds meer komen te liggen op duurzaamheid: van afval naar grondstof en het sluiten van de circulaire grondstofketen.

In Zwolle zijn we druk bezig met het terugdringen van de hoeveelheid restafval. Immers, hoe minder restafval, hoe beter voor het milieu. Uiteindelijk willen we naar een situatie dat er geen afval is, maar dat we het als grondstof voor nieuwe producten gebruiken. In de afgelopen vier jaar hebben de inwoners van Zwolle veel minder restafval aangeboden dan de periode daarvoor (van 239 kilo restafval per inwoner per jaar in 2012 naar 184 kilo in 2018). De prognose is dat het aantal kilo in 2019 daalt naar circa 179 kilo als gevolg van de gedeeltelijke uitrol van het faciliteren van de hoogbouw. We zijn dus op de goede weg, en willen dat graag voortzetten!

De basis voor het beleid is het in 2017 vastgestelde Gemeentelijk Grondstoffenplan 2017-2020, gericht op "Zwolle zonder afval" op de middellange termijn.  De gemeente zet in op een duurzaam gebruik van grondstoffen en een betaalbare afvalinzameling in Zwolle. Zwolle Zonder Afval bevat de volgende hoofdlijnen:

  • Grondstoffenbeleid als belangrijke pijler onder het duurzaamheidsbeleid. Naast klimaatadaptatie en de energietransitie is het grondstoffenbeleid, als instrument om te komen tot een circulaire economie, een belangrijk onderdeel van het gemeentelijk duurzaamheidsbeleid.
  • Koers op vergaande reductie van de hoeveelheid restafval. Concrete doelstelling is de hoeveelheid te verbranden restafval te verminderen tot 100 kg per inwoner per jaar eind 2020. Tegelijkertijd hanteren we als uitgangspunt dat er sprake blijft van een hoog serviceniveau in de dienstverlening naar de Zwolse burgers en dat de afvalstoffenheffing niet structureel omhoog gaat. We doen dat door de uitvoering van drie sporen: eerst faciliteren en motiveren en vervolgens financieel belonen.

Een verdere verduurzaming zorgt ook voor het betaalbaar houden van de afvalinzameling. Financiële prikkels van het Rijk zoals de Afvalstoffenbelasting zorgen voor extra urgentie om de hoeveelheid restafval terug te brengen.

Er zijn echter ontwikkelingen waardoor we de doelen deels moeten bijstellen:

  • De uitrol van het faciliteren van de hoogbouw is complex en vraagt veel maatwerk. Faciliteren loopt daarom door tot en met 2021. Omdat we er in het Grondstoffenplan voor hebben gekozen om te faciliteren en te motiveren voordat we overgaan tot financieel belonen, loopt de implementatie van de uitvoering van het Grondstoffenplan tot 2022. We stellen zorgvuldigheid en draagvlak boven snelheid.
  • Vanwege externe ontwikkelingen (Afvalstoffenbelasting, lagere vergoeding en hogere kosten PMD), mogelijk fors hogere verbrandingskosten) staat de betaalbaarheid zwaar onder druk. Voor de langere termijn moet implementatie van het spoor Belonen ervoor zorgen dat de kosten worden beheerst. Ook nieuwe afspraken met het Afvalfonds over de inzameling en vermarkting van PMD kan een voordeel opleveren, daarover komt in 2020 meer duidelijkheid.

Met de Perspectiefnota 2021 - 2024 bekijken we de totale financiële opgave voor afval. Om de risico's op korte termijn af te dekken, storten we incidenteel € 1,0 miljoen in de voorziening afval (zie bestedingsvoorstel 32).

Toelichting op realisatie doel

In 2020 hebben we samen met ROVA het Grondstoffenplan verder uitgevoerd. Belangrijk onderdeel daarvan is het faciliteren van de hoogbouw om afval en grondstoffen te kunnen scheiden. De uitrol van faciliteren wordt gecombineerd met motivatie-acties om bewoners te helpen om de voorzieningen goed te gebruiken. Inmiddels is het grootste deel van de hoogbouw gefaciliteerd. In 2020 zijn Diezerpoort en Holtenbroek gefaciliteerd. In 2021 worden de laatste twee wijken, Assendorp en de Binnenstad gefaciliteerd, alsmede een aantal delen in Dieze en de Wipstrik.

In november 2020 heeft u besloten om Zwols Belonen in te voeren per 1-1-2022. Met dit besluit wordt het laatste spoor uit het Grondstoffenplan 2017-2020 geëffectueerd. Per 2022 worden Zwollenaren die hun afval goed gescheiden aanbieden hiervoor financieel beloond. De eerste stap is om vanaf 1 april 2021 de haal- en brengvoorzieningen voor grof huisvuil en grof tuinafval te  beperken tot 1 x per jaar grof huisvuil halen en 2 x grof tuinafval halen en maximaal 500 kg grof huisvuil wegbrengen naar het milieubrengstation.  Degenen die vanaf 2022 meer restafval aanbieden dan vooraf is ingeschat, krijgen hiervoor een naheffing. Dit systeem wordt ingevoerd met aandacht voor groepen die buiten hun schuld niet in staat mogen worden geacht om het restafval te reduceren. Denk hierbij aan grote gezinnen met veel kinderen in de luiers, chronisch zieken, maar ook de betrokken burgers die een afvalbak hebben geadopteerd. De eerste helft van 2021 worden de plannen verder uitgewerkt, zodat de gemeenteraad voor juli een definitieve go or nog go kan geven.

Ondanks de inspanningen van de gemeente, ROVA maar vooral de Zwollenaren, heeft de uitbraak van het corona-virus er toe geleid dat de hoeveelheid fijn restafval is toegenomen van 177 kg in 2019 naar 191 kg in 2020 (op basis van voorlopige cijfers). Hiermee zitten we weer op het niveau van 2016. De hoeveelheid grof huishoudelijk restafval is toegenomen tot 49 kg per inwoner per jaar. Door het vele thuiswerken is er een verschuiving ontstaan van bedrijfsafval (kantoren en restaurants) naar huishoudelijk afval. Bovendien hadden veel mensen de tijd om de schuur en de zolder op te ruimen. Dit is een landelijk beeld.
Het positieve nieuws is dat ook de ingezamelde grondstoffen zijn gestegen. GFT nam toe van 72 kg naar 81 kg, grof tuinafval steeg van 26 kg naar 34 kg. De andere stromen stegen licht of bleven gelijk.

Vanwege bovenstaande ontwikkelingen alsmede andere externe ontwikkelingen (verdere verlaging prijs oud papier, lagere vergoeding PMD, etc.) staat de voorziening Afval onder druk. Bij de 2e berap 2020 was melding gemaakt van een extra nadeel vanwege Covid-19 van ongeveer € 300.000,-. Dat bedrag is hoger uitgevallen op € 459.000. Ondanks dit nadeel hebben zich in 2020 een paar (incidentele) voordelen voorgedaan op de opbrengst van oud papier, opbrengst PMD en kwijtschelding. Zie hiervoor Toelichting Verschilanalyse. Er heeft per saldo een lagere onttrekking aan de voorziening Afval plaatsgevonden van € 500.000.

Ontwikkelingen

  • De vergoeding voor PMD is verlaagd. Tevens is het onderdeel sorteren en vermarkten van PMD komen te vervallen vanaf het 2e kwartaal 2020. Het eerste kwartaal is nog de verantwoordelijkheid geweest van de gemeente.
  • Het contract met de verbrander van restafval is verlengd met 5 jaar en zal geen significante gevolgen voor de tarieven hebben.
  • De opbrengst voor oud papier was voor 2020 nog meer naar eerder verwacht. De prijs zal naar verwachting verder onder druk komen.
  • Ondanks dat kwijtscheldingen in 2020 een daling vertoond heeft, is de verwachting dat de lasten de komende jaren hoger zullen zijn.

Criteria (tekst uit begroting 2020)

Zwolle zonder afval; uit het afval van vandaag ontstaan de grondstoffen van morgen, zodanig dat:

  • We voldoen aan de zorgplicht voor afval en de volksgezondheid gewaarborgd blijft.
  • De hoeveelheid restafval eind 2022 is gedaald tot 100 kg per inwoner per jaar.
  • De scheiding van restafval en herbruikbare grondstoffen toeneemt.
  • De kosten voor de Zwollenaren gemiddeld niet meer stijgen dan de inflatie: duurzamer, maar niet duurder.
  • De hoeveelheid zwerfafval niet toeneemt en bij voorkeur afneemt.
  • We een bijdrage leveren aan een circulaire economie in bredere zin dan de formele rol van de gemeente ten aanzien van huishoudelijk afval.

Kaderstellende nota('s)

Portefeuillehouder(s)

William Dogger

Activiteiten (tekst uit Begroting 2020)

Activiteiten afvalpreventie en hergebruik grondstoffen

  • Verdere uitvoering van het Grondstoffenplan. Het brede maatregelenpakket loopt langs de drie sporen Faciliteren, Motiveren en Belonen. Daarbij kiezen we er voor om eerst in te zetten op faciliteren en motiveren en pas daarna op financieel belonen:
    • Spoor A: Faciliteren. Extra voorzieningen treffen, zodat iedereen de mogelijkheid heeft afval en grondstoffen goed en makkelijk te scheiden. Activiteiten in het faciliterende spoor zijn erop gericht om afval voorkomen en goed scheiden voor de inwoners eenvoudiger te maken. We zetten in op een betrouwbare dienstverlening en goede en slimme voorzieningen die passen bij de stad. De activiteiten in dit spoor betreffen vooral de gescheiden inzameling in de hoogbouw en decentrale brengvoorzieningen.
    • Spoor B: motiveren.  Via dit spoor worden inwoners via gerichte communicatie en informatieverstrekking gestimuleerd afval te voorkomen en/of beter afval en grondstoffen te scheiden. We mikken met onze communicatie-aanpak op een bewuster aankoop-, scheidings- en afdankgedrag van de Zwolse inwoners.
    • Spoor C: Belonen. Met het beloningspoor wordt een financiële prikkel in het grondstoffenbeleid geïntroduceerd. Een financiële prikkel die alle Zwollenaren stimuleert om de geboden faciliteiten te benutten is nodig om de 100 kg restafval te halen.
  • In 2020 ligt het accent op spoor "faciliteren" met de uitrol van voorzieningen voor de hoogbouw om zodoende ook daar bewust afval en grondstoffen te scheiden, activiteiten gericht op bewustwording en op de besluitvorming over en voorbereiding van de implementatie van een stadsbrede invoering van het spoor " financieel belonen".  
  • We zetten met ROVA, de VNG en de NVRD in op beinvloeding van landelijk beleid om de grondstofketens te sluiten. Dit gaat verder dan de formele verantwoordelijkheid van de gemeente. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aanscherpen van de verantwoordelijkheid van producenten.
  • In 2020 zetten we met ROVA in op het doorontwikkelen van het communicatieprogramma naar een programma dat nog meer gericht is op gedragsbeinvloeding. We integreren daarbij specifieke expertise t.a.v. gedragsbeinvloeding.  
  • In 2020 zetten we met ROVA in op het doorontwikkelen van de aanpak en het voorkomen van bijplaatsingen en het verbeteren van de kwaliteit van grondstofstromen.
  • In 2020 continueren we de samenwerking met Apeldoorn en Deventer op het gebied van afval/grondstoffen.
  • Participatie in het proefproject lokaal hergebruik harde plastics in het kader van Circulaire Economie, in samenwerking met PSP, ROVA en Natuur en Milieu Overijssel.
  • Als mede aanvraag en winnaar van de landelijke prijsvraag Circulaire Ambachtscentrum dragen wij als gemeente bij om het Zwols Model, waarmee wij de prijsvraag hebben gewonnen, tot uitvoering te brengen. Kern van dit model is dat we werken aan reductie van het restafval bij Stichting Kringloop Zwolle en het verhogen van het hergebruik van goederen, middels in inzet van jongeren uit praktijkopleidingen en hen helpen aan een startkwalificatie en/of baan en inzet van onderzoek door Windesheim en Greenpac Ilab.
  • Ja-ja sticker. We bestuderen de gerechtelijke uitspraak over Amsterdam en maken een plan voor invoering in Zwolle.
  • We continueren de subsidie voor Stichting Kringloop Zwolle en de samenwerking met partners als Gift City en de repair café's.

Financiële sturing kosten en afvalstoffenheffing
Een aantal ontwikkelingen leidt tot onzekerheden en financiële risico’s voor korte en lange termijn:

  • Vanaf halverwege 2021 gaat de Afvalstoffenbelasting (belasting op het storten of verbranden van restafval) ook voor het Zwolse afval gelden. Nu is dat nog uitgezonderd omdat het buiten Nederland wordt verbrand. Dit betekent met de huidige hoeveelheid restafval een kostenverhoging van bijna 5%.
  • De vergoedingen uit het landelijke Afvalfonds voor de inzameling en verwerking van PMD is halverwege 2019 met terugwerkende kracht fors verlaagd. Dit betekent dat de opbrengsten structureel lager liggen dan in het verleden. Daar komt bij dat de kosten voor verwerking zijn gestegen met het vernieuwde contract dat ROVA voor de deelnemende gemeenten is aangegaan.
  • Halverwege 2021 loopt het contract met de verbrander van restafval af. ROVA is namens de gemeenten bezig met een verlenging van het contract. Gezien de huidige markt en de problematiek van het AEB in Amsterdam is de kans groot dat de kosten hoger uitvallen dan onder het huidige contract.
  • De prijs van oud papier, een belangrijkste secundaire inkomstenbron, staat onder druk.  
  • De kosten van kwijtschelding zijn de afgelopen jaren sterk gestegen. Deze kosten worden doorbelast in de heffing.
  • De tuinzak wordt steeds populairder, met een verwachte groei van 100% in 2018. Aan de ene kant laat dat zien dat de dienstverlening wordt gewaardeerd, aan de andere kant zijn er veel half volle tuinzakken en nemen de kosten sterk toe.

De bovenstaande ontwikkelingen leiden tot een stijging van de kosten waardoor de reserve onder druk staat. Door de hoeveelheid restafval sterk te verminderen kunnen veel kosten worden bespaard. Gezien de ervaringen elders in her land zal vooral de implementatie van Spoor C " financieel belonen" veel effect hebben. In 2020 wordt hiervoor een voorstel aan de raad voorgelegd.  In 2020 worden ook de effecten van nieuwe lange termijn afspraken met het Afvalfonds over de vergoedingen voor de inzameling van PMD duidelijk. Mogelijk leidt dat tot een financieel voordeel.  

Toelichting realisatie activiteiten

  • In 2020 heeft de WaardeRing, het circulair ambachtscentrum van de regio Zwolle,  als netwerk meters gemaakt. Dit netwerk zorgt ervoor dat steeds meer afval dat vrijkomt bij de Stichting Kringloop Zwolle en het Milieubrengstation van ROVA opnieuw als grondstof voor een producten wordt gebruikt. Samen met onderwijsinstellingen  en bedrijven zoeken we naar een (hoog)waardige inzet van mensen en materialen. In november is de WaardeRing uitgebreid met de gemeente Zwartewaterland, Staphorst, Dalfsen en Ommen.
  • In 2020 is een infoquête uitgevoerd in de Diezerpoort, bedoeld om na te gaan of we door het inzetten van een infoquête kunnen ophalen welke ideeën bewoners hebben over het (beter) scheiden van afvalstromen. En of en hoe we de bewoners van Diezerpoort kunnen bewegen om hun afval beter te scheiden en op de juiste manier aan te bieden. Deze infoquête heeft een schat aan informatie opgeleverd door duizenden meningen en suggesties van de bewoners van Diezerpoort. Hiermee verbeteren we ons beleid omtrent het faciliteren en de communicatie. Bij het opstellen van de campagne voor het invoeren van het Zwols Belonen worden de ervaringen meegenomen.
  • Het project van Mooi Schoon heeft veel last gehad  van de coronacrisis. Participatie-activiteiten in groepen gingen niet door, zoals bijvoorbeeld de week van Mooi Schoon waar met basisscholen de buurt wordt opgeruimd.  Als alternatief zijn succesvolle campagnes gevoerd om individuele opruimers te stimuleren zwerfvuil te ruimen. Aan hen werd een opruimset verstrekt. In de binnenstad zijn evenementencontainers geplaatst om de extra vrijkomende hoeveelheid vuil uit de buitenruimte te voorkomen.

Financieel overzicht doel

In onderstaand overzicht wordt op doelniveau de volgende informatie gepresenteerd:

  • De totaalbedragen die door de raad beschikbaar zijn gesteld voor 2020, opgedeeld naar:
    • Vastgestelde begroting 
    • Begrote kredieten die in 2020 via exploitatie worden verantwoord
    • Vastgestelde begrotingswijzigingen
  • De jaarrekeningcijfers
  • Het voordelige (+) of nadelige (-) resultaat ten opzichte van de begrote bedragen

Baten en lasten

Lasten

Baten

Toevoeging aan reserves

Onttrekking aan reserves

Saldo

Vastgestelde begroting

15.966.378

17.455.142

0

0

+ mutaties projecten

0

0

0

0

+ begrotingswijzigingen

-102.221

-104.246

0

0

Begroting t/m december

15.864.157

17.350.896

0

0

- Jaarrekening

16.148.863

17.635.602

0

0

Gerealiseerd resultaat Doel 7.3.1

-284.706

284.706

0

0

Saldo

0

Financiële toelichting activiteiten (verschillenanalyse)

De lasten laten een nadelig saldo zien van € 284.706, maar de baten een voordelig saldo van € 284.706. Omdat voor afval altijd een sluitende exploitatie wordt beoogd, wordt het resultaat verrekend met de egalisatievoorziening afval. Het saldo is daarmee € 0.

De hogere lasten van € 285.000 worden veroorzaakt door:

  • Overschrijdingen op diverse afvalstromen en grondstoffen. Door Covid-19 is in afgelopen jaar meer restafval aangeboden alsmede grof huishoudelijk afval, tuinafval en PMD. Aanvullend op de melding bij de 2e berap, van een verwacht nadeel vanwege Covid-19 van € 300.000, zijn de werkelijke lasten € 459.000  dus een nadelig resultaat van € 159.000.
  • Daarnaast zijn er meer kosten gemaakt voor het sorteren en vermarkten van PMD. Hiervan zou het contract eigenlijk vanaf 01-01-2020 beëindigd zijn, maar is toch 3 maanden doorgelopen. De kosten hiervan bedroegen € 157.000 die niet geraamd waren. Tegenover deze hogere lasten staan ook extra inkomsten.
  • Het aantal kwijtscheldingen afval was in 2020 veel lager dan geraamd. Hierdoor is een voordeel gerealiseerd van € 216.000.
  • Er is € 351.000 meer gestort in de voorziening doordat een begrote reservestorting en onttrekking zijn gesaldeerd. Geraamd was een storting van € 648.810 in plaats van € 1 miljoen, hetgeen een nadeel op de lasten geeft. Hier tegenover staat aan de baten-kant een hogere onttrekking uit de voorziening.   
  • Overige kleinere verschillen op diverse onderdelen bedragen € 34.000 voordelig.

Aan de batenkant wordt een voordelig saldo gerealiseerd van € 285.000:

  • Een lagere opbrengst door lagere inkomsten afvalstoffenheffing van € 45.000.
  • Een hogere opbrengst van oud papier door vnl. een hogere opbrengstprijs voor oud papier van € 92.000.
  • Een hogere opbrengst voor PMD  (ondanks de lagere vergoedingen van het Afvalfonds) door een hogere tonnage van PMD en de vergoeding voor het sorteren en vermarkten van PMD, dat nog een kwartaal doorliep en niet geraamd was. Een voordeel van € 428.000.
  • Er is € 351.000 meer onttrokken uit de voorziening doordat een begrote reservestorting en onttrekking zijn gesaldeerd, hetgeen een voordeel op de baten geeft. Hier tegenover staat aan de lasten-kant een hogere storting in de voorziening.   
  • De overige kleinere verschillen bedragen € 4.000 voordelig.
  • Het uiteindelijke resultaat op afval wordt geëgaliseerd met de voorziening. Het voordelige resultaat op afval bedraagt € 545.000 zodat dit bedrag minder uit de voorziening onttrokken hoeft te worden. Dit geeft dus lagere baten.
Deze pagina is gebouwd op 05/31/2021 10:57:43 met de export van 05/31/2021 10:07:43