Jaarstukken 2020
portal

Domeinen

Fysiek domein

Beschrijving doel 6.4.1 We bevorderen dat Zwolle op termijn energieneutraal is (tekst uit Begroting 2020)

In Zwolle hebben we de ambitie vastgesteld om in 2050 energieneutraal te zijn. Als tussenstap op weg naar 2050 hebben we afgesproken dat in 2025 de hoeveelheid CO2-uitstoot in vergelijking met 1990 25% lager ligt en dat we 25% van de totale energievraag op duurzame wijze opwekken. Deze doelstelling is ambitieus. Het streven van deze doelstelling vindt plaats in een transitie waarin we afhankelijk zijn van de inzet van veel partijen, de ontwikkeling van innovatie en wetgeving en de beschikbaarheid van kennis, draagvlak en investeringsbereidheid. Waar we staan is weergegeven in de energiemonitor die is opgenomen onder de kadernota’s.

De rol van de gemeente in deze transitie is divers. Op onze eigen mogelijkheden tot duurzame inkoop, besparing en verbruik hebben we invloed. Het verminderen van het verbruik door anderen kunnen we aanjagen. Daarbij is een goede samenwerking en het delen van het eigenaarschap van de energietransitie door overheden, bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties cruciaal voor het draagvlak en succes. Ook de ontwikkeling van de duurzame opwek jagen we maximaal aan. Het garanderen van het halen van de doelstelling kunnen we echter niet. Elk jaar bekijken we of de activiteiten die we uitvoeren maximaal bijdragen aan het versnellen van de transitie en het halen van de doelstelling binnen de door de raad toegekende middelen voor dit doel. Daarnaast wordt op tal van andere beleidsterreinen een bijdrage geleverd aan de strategische opgave voor energietransitie.

In deze begroting zijn de activiteiten voor 2020 opgenomen en onderverdeeld in drie clusters: warmteketen, grootschalige opwek en gebouwde omgeving.

Vanuit het cluster warmteketen wordt ingezet op de gehele warmteketen (opwek, transport, distributie, levering en systeembeheer). Dit geeft ook kaders voor de ruimtelijke ontwikkeling van de stad onder- en bovengronds. Bij het opstellen van de plannen worden koppelingen gemaakt met opgaven zoals leegstand, beheer en onderhoud, wonen, transformatie, wijkontwikkeling, klimaatadaptatie en natuurontwikkeling.

Vanuit het cluster grootschalige opwek richten wij ons vooral op grootschalige zon- en windenergie.  We streven ernaar dat een substantieel deel van de in Zwolle gebruikte energie in Zwolle wordt opgewekt. Participatie van Zwollenaren wordt hierin mogelijk gemaakt. Netschaarste heeft onze aandacht. Wij realiseren ons dat de ontwikkeling van het elektriciteitsnet limiterend zal zijn in het behalen van onze doelstellingen.

Binnen het cluster gebouwde omgeving richten wij ons op het energiezuinig en waar mogelijk energiepositief maken van woningen, bedrijven en (maatschappelijke) instellingen. Hieronder valt ook de voorbeeldrol van de gemeente met haar eigen vastgoed en energieverbruik in de openbare ruimte. We zien de energietransitie als katalysator voor een brede (regionale) ontwikkeling met nieuwe perspectieven voor de lokale economie. Voor het aanjagen van de energietransitie op bedrijventerreinen trekken we op met het provinciale programma NEO.

Voor 2020 kunnen wij de geplande activiteiten uitvoeren binnen het door uw raad beschikbaar gestelde budget. Wij verwachten vanaf 2021 omvangrijke uitvoeringsprojecten waarvoor aanvullende financiering nodig zal zijn. Bij de Perspectiefnota 2021 - 2024 wordt u hierover nader geïnformeerd.

Toelichting op realisatie doel

In 2020 is de aangescherpte strategie en de monitor van het programma energietransitie met uw raad besproken. In deze strategie hebben we teruggekeken op de behaalde resultaten, lessen geleerd en de richting bepaald voor onze rolopvatting en de activiteiten voor de komende jaren voor de pijlers gebouwde omgeving (inclusief warmte) en grootschalige elektrische opwek. De activiteiten die we in 2020 hebben uitgevoerd passen hierin.

Criteria (tekst uit begroting 2020)

We bevorderen dat Zwolle op termijn energieneutraal is, zodanig dat:  

  • Er een verschuiving plaatsvindt van een energiehuishouding die gebruik maakt van fossiele brandstoffen naar een energiehuishouding die gebruik maakt van hernieuwbare bronnen waarbij het energieverbruik van gas en elektra afneemt en het % duurzaam opgewekte energie stijgt.
  • In 2025 de hoeveelheid CO2-uitstoot in vergelijking met 1990 25% lager ligt en dat we 25% van de totale energievraag op duurzame wijze opwekken.
  • Voor de gebouwde omgeving:
    • In de periode 2015 - 2025 minimaal 25% energiebesparing wordt gerealiseerd, ofwel een verlaging van het energiegebruik (achter de meter) van 1,6 PJoule per jaar.
    • waarvan 0,33 PJoule te realiseren door particulieren, resulterend in een CO2- uitstootreductie in 2025 van 135 kiloton.
    • waarvan 1,27 PJoule te realiseren door bedrijven en instellingen resulterend in CO2- uitstootreductie in 2025 van 300 kiloton.
    • de gemeentelijke organisatie per 2030 energieneutraal is.
  • Voor grootschalige duurzame opwek:
    • Bij het beoogde doel van 25 % reductie de uitstoot in 2025 maximaal 375 kton bedraagt (exclusief vervoer en vervoer) ten opzichte van de 500 kton in 1990.
    • In 2025 van het resterende energieverbruik van 4,8 PJ per jaar, minimaal 25% (1,2 PJ per jaar) grootschalig duurzaam wordt opgewekt, hetgeen leidt tot een vermindering van CO2 uitstoot ter waarde van circa 125 kiloton.
  • Voor infrastructuur en buffering:
    • tijdig de benodigde condities voor de energietransitie worden gerealiseerd in de energie-infrastructuur in en om Zwolle (warmtenetten, transportnetten voor elektriciteit van windparken en PV-velden, buffersystemen die oplossingen bieden bij onbalans tussen aanbod en vraag).
  • Voor verkeer en vervoer de transitiedoelstellingen Mobiliteit - voor het jaar 2025 en de langere termijn - worden vastgesteld
  • Energie wordt ingezet als motor voor een toekomstbestendige ontwikkeling, waarbij wordt gewerkt aan én de verlaging van de CO2-uitstoot én gebieden waardevol worden en blijven en waarbij de (regionale en lokale) economie én de sociale infrastructuur van Zwolle en regio wordt versterkt (realiseren van sociaaleconomische meerwaarde).

Kaderstellende nota('s)

Portefeuillehouder(s)

Monique Schuttenbeld

Activiteiten (tekst uit Begroting 2020)

Programmaplan energietransitie
Voor de uitvoering van het programmaplan energietransitie werden de afgelopen jaren steeds jaarlijks incidentele projectmiddelen beschikbaar gesteld. Vanuit de structurele begroting was t/m 2019 slechts een beperkt structureel budget (€195.000) beschikbaar. Bij de Perspectiefnota 2020 is door uw raad €1,5 mln. beschikbaar gesteld waarvan €800.000 incidenteel en €700.000 structureel. Met dit structurele budget wordt  een groot deel van de capaciteit, die wordt ingezet op energietransitie, nu structureel ingebed in de begroting. Van de €700.000 is €428.000 toegevoegd ten behoeve van capaciteit op dit doel en €272.000 toegevoegd aan programma 9 in verband met overhead.
Het structurele budget voor energietransitie van €623.000 (€ 195.000 plus € 428.000) wordt in combinatie met de incidentele middelen van €800.000 ingezet voor de uitvoering van het programmaplan. Deze uitvoering wordt programmatisch opgepakt en staat beschreven onder de toelichting bij projecten.  

Binnen dit doel is daarnaast een klein budget beschikbaar voor de bevordering en afstemming van een duurzame aanpak binnen alle bestaande programma’s in de gemeentelijke begroting. Vanaf 2017 is duurzaamheid integraal onderdeel van de programma’s.

Toelichting realisatie activiteiten

Voor het programma energietransitie zijn bij de Perspectiefnota 2020 incidentele en structurele middelen beschikbaar gesteld voor de jaren 2020-2023. Voor 2020 was € 800.000 incidenteel beschikbaar en inclusief de structurele middelen van € 623.000 was het totaal beschikbare budget voor 2020 dus circa 1,4 miljoen euro. Daarnaast zijn er aparte projectbudgetten of subsidies beschikbaar voor Geothermie, Wijkuitvoeringsplannen Holtenbroek/Aa-landen, Wijkuitvoeringsplan Berkum, RRE-initiatieven (Berkum, Assendorp, Dieze en Verbeter&Bespaar) en subsidieregeling Dieze-Oost.

De uitvoering van het programmaplan. wordt programmatisch opgepakt en omdat het grotendeels uit incidenteel projectbudget bestaat wordt de realisatie beschreven onder de toelichting projecten.  

Financieel overzicht doel

In onderstaand overzicht wordt op doelniveau de volgende informatie gepresenteerd:

  • De totaalbedragen die door de raad beschikbaar zijn gesteld voor 2020, opgedeeld naar:
    • Vastgestelde begroting 
    • Begrote kredieten die in 2020 via exploitatie worden verantwoord
    • Vastgestelde begrotingswijzigingen
  • De jaarrekeningcijfers
  • Het voordelige (+) of nadelige (-) resultaat ten opzichte van de begrote bedragen

Baten en lasten

Lasten

Baten

Toevoeging aan reserves

Onttrekking aan reserves

Saldo

Vastgestelde begroting

644.812

0

1.100.000

0

+ mutaties projecten

1.536.181

667.955

0

868.227

+ begrotingswijzigingen

69.059

28.000

-200.000

39.500

Begroting t/m december

2.250.052

695.955

900.000

907.727

- Jaarrekening

2.178.835

667.955

943.218

907.727

Gerealiseerd resultaat Doel 6.4.1

71.217

-28.000

-43.218

0

Saldo

-1

Financiële toelichting activiteiten (verschillenanalyse)

De lasten zijn € 71.218 lager dan begroot, maar omdat de baten eveneens € 28.000 lager zijn en er € 43.218 meer gestort is in de reserves wordt een resultaat gerealiseerd van 0.

De afwijkingen kunnen als volgt worden verklaard:

  • De kosten zijn € 71.218 lager dan geraamd doordat er verplichtingen zijn aangegaan voor lokale initiatieven, waaronder de verbinder Stadshagen (€ 28.000) en proeftuin Dieze-Oost, Assendorp en Zwolle-Zuid (€ 43.218), waarvoor de uitvoering in 2021 plaatsvindt.
  • De inkomsten zijn € 28.000 lager dan geraamd omdat  in verband met lagere kosten voor de verbinder Stadshagen ook de subsidie hiervoor pas in 2021 zal worden verantwoord.  
  • De storting in de reserves is € 43.218  hoger omdat aan de reserve nutvw-fysiek het bedrag aan nog te betalen verplichtingen is toegevoegd.   

Kredieten (tekst uit Begroting 2020)

Programmaplan energietransitie
De gemeente heeft de algehele regierol over de energietransitie van de stad. Per activiteit en fase van de activiteit zal de rol van de gemeente verschillen. Afhankelijk van de situatie is de gemeente regisseur, facilitator, uitvoerder, beleidsmaker en/of toezichthouder. Bij veel van de activiteiten is de gemeente tevens initiator en/of aanjager. Het komt zelden voor dat de gemeente geen rol heeft. Het programma Energietransitie zorgt ervoor, dat de gemeente op de het juiste moment de juiste rol kan pakken. De rolkeuze bepaalt hoeveel tijd en geld de gemeente aan een activiteit moet besteden.  
Voor het programmaplan energietransitie zijn bij de Perspectiefnota 2020 incidentele- en structurele middelen beschikbaar gesteld voor de jaren 2020-2023. Voor 2020 is € 800.000 incidenteel beschikbaar en inclusief de structurele middelen van €623.000 is het totaal beschikbare budget voor 2020 dus circa 1,4 miljoen. Daarnaast zijn aparte projectbudgetten beschikbaar voor Geothermie en Dieze-Oost.
Het programma bestaat uit vijf speerpunten en is georganiseerd rondom drie clusters:

  • WARMTEKETEN
  • GROOTSCHALIGE OPWEK (ZON EN WIND)
  • GEBOUWDE OMGEVING

Op basis van het bedrag dat beschikbaar is gesteld en door middel van prioritering zijn de  activiteiten voor 2020 bepaald.  

WARMTEKETEN (EERDER CLUSTER INFRASTRUCTUUR EN BUFFERING)
Gezien de ontwikkelingen binnen de Energietransitie is het logischer om de gehele warmteketen (opwek, transport, distributie, levering, systeembeheer) binnen één cluster te brengen en te hernoemen naar Cluster Warmteketen.

Vanuit het cluster warmteketen wordt ingezet op het opstellen van een warmtegids en warmteplannen. De warmtegids wordt opgesteld voor de hele stad. Hierin komt in overleg met inwoners een eerste beeld van welk energiesysteem waar in de stad het beste past. Dit geeft ook kaders voor de ruimtelijke ontwikkeling van de stad onder- en bovengronds. De warmteplannen worden opgesteld voor de wijken Berkum, Spoorzone, Dieze, Aalanden en Holtenbroek. In de begroting 2020 zijn de proceskosten voor de warmtegids opgenomen. Voor de proceskosten warmteplannen wordt een beroep gedaan op cofinanciering van de provincie Overijssel.  Voor met name de wijken Aalanden en Holtenbroek wordt verder verkend wat de mogelijkheden van geothermie zijn.

Warmtegids
Eind 2019/begin 2020 wordt de Transitievisie Warmte, de Warmtegids in Zwolle, in concept aan het gemeentebestuur aangeboden. In het concept zijn diverse uitwerkingspunten opgenomen waar in 2020 samen met betrokken partijen aan gewerkt wordt. Denk hierbij aan de bronnenstrategie, visies voor elektriciteitsnetten, gasnetten en warmtenetten, gelijkheid van tarieven, etc. Veel van deze punten zijn voor hun uitwerking afhankelijk van de instrumenten die vanuit het Klimaatakkoord nog ontwikkeld moeten worden. Eind 2021 wordt de definitieve Warmtegids voor besluitvorming aangeboden, conform de landelijke verplichtingen vanuit het Klimaatakkoord.

Warmteplannen (o.a wijkenergiesysteem, omgevingsmanagement, participatie)
Om de warmte van de geothermiebron in Zwolle Noord te kunnen leveren moet een warmtenet worden aangelegd. Voor de ontwikkeling van dit warmtenet is het nodig om warmteplannen te maken voor de wijken Holtenbroek en Aa-landen (zie verder onder geothermie). Ook  initiatieven willen we ruimte geven en betrokken partijen faciliteren in het opstellen van warmteplannen, dit gebeurt in oa. Spoorzone en Dieze. Waarbij in Dieze verbinding wordt gelegd met de winnaar van de prijsvraag Energielandschappen van Nederland Boven Water, ‘Zwolle deelt warmte’. Voor Spoorzone en Holtenbroek wordt eind 2019 een subsidie aangevraagd bij de provincie Overijssel voor het opstellen van warmteplannen in het kader van wijktransitieplannen. Voor 2020 wordt de subsidie aangevraagd voor Dieze en AA-landen.
Voor Berkum Energieneutraal 2025 is vanaf 2018 een wijktransitieplan opgesteld en de voorbereiding voor de uitvoeringsfase vanaf 2021 is opgestart.

Organisatie van de Warmteketen
Een belangrijk aspect in de Energietransitie is de organisatie van de warmteketen. Welke rol moeten de gemeente en de ketenpartners innemen met het oog op een betaalbare, betrouwbare en toekomstbestendige inrichting van de warmteketen. De gehele warmteketen bestaat uit de onderdelen opwek, transport, distributie, levering en systeembeheer. Mede gelet op de regierol die de gemeente met het Klimaatakkoord heeft bij de warmtetransitie is het van belang om de organisatie van de warmteketen zodanig vorm te geven dat de gemeente sturingsmogelijkheden blijft houden bij de exploitatie van de warmteketen en de verdere (door)ontwikkeling en realisatie van de verschillende onderdelen van de warmteketen. De geothermiebron in Zwolle Noord met een warmtenet in de wijken Holtenbroek en Aa-landen en levering van warmte aan woningen en andere gebouwen in deze wijken kan de eerste fase vormen van de Zwolse warmteketen. Om te komen tot een voorstel voor de organisatie van de Zwolse warmteketen vindt een verkenning plaats naar de mogelijkheid van samenwerking tussen de bij de Zwolse warmteketen betrokken stakeholders en andere partijen. De verkenning moet leiden tot een advies over het organisatiemodel voor de Zwolse warmteketen en de rol van de gemeente in dit organisatiemodel. De verkenning zal grotendeels in 2019 plaatsvinden en nog doorlopen in 2020. In 2020 zal het organisatiemodel voor de Zwolse warmteketen ook daadwerkelijk uitgewerkt worden.

Dynamiek in de stad
Op diverse locaties in de stad zijn inwoners en bedrijven al bezig om vorm te geven aan de Energietransitie. Dit kan kleinschalig zijn vanuit een aantal buurtbewoners (bv Assendorp) of grootschalig vanuit herstructureringsprocessen (bv Spoorzone).

Verbindingen (landelijke) ontwikkelingen
Vanuit het cluster Warmteketen zal ook een bijdrage worden geleverd aan het opstellen van de Regionale Energie Strategie (RES) onderdeel warmte. Daarnaast vormt de warmtegids een belangrijk onderdeel in de Omgevingsvisie.

Project Geothermie
Het perspectief in het geothermieproject verplaatst zich, mede op basis van de uitkomsten van de Verkenning Warmtegids en het Klimaatakkoord, van de ontwikkeling van een geothermiebron met een bijbehorend warmtenet naar wijkgerichte aanpakken om te komen tot aardgasloze wijken. In Holtenbroek en Aa-landen wordt een warmtenet (met geothermie als belangrijkste bron) gezien als het beste alternatief voor verwarming met aardgas. Voor de ontwikkeling van het warmtenet is het nodig om warmteplannen te maken voor de wijken Holtenbroek en Aa-landen. Het opstellen van warmteplannen vraagt een  gebiedsgerichte aanpak, waarbij alle stakeholders binnen het gebied worden betrokken. Voor de organisatie hiervan wordt een projectvoorstel uitgewerkt.

Bij de Perspectiefnota 2020 is €300.000 beschikbaar gesteld. De projectkosten zijn op basis van het huidige kostenniveau doorgetrokken naar 2020. Voor het opstellen van de warmteplannen in 2020 en 2021  wordt een beroep gedaan op cofinanciering van de provincie Overijssel. Bij de afronding van definitiefase worden de werkzaamheden voor de volgende fase bepaald en gebudgetteerd. Naar verwachting zal de begeleiding van de warmtetransitie in Holtenbroek en Aa-landen in de navolgende jaren moeten worden geïntensiveerd. In de Perspectiefnota van 2021 zal het financieel perspectief voor de langere termijn nader worden ingevuld.

GROOTSCHALIGE OPWEK

Vanuit het cluster grootschalige opwek wordt gewerkt aan de realisatie van zonneparken zoals Bomhofsplas/Sekdoornplas, Herfte, De Weekhorst, Scholtensteeg en Hessenpoort en windmolenpark Tolhuislanden. Participatie van Zwollenaren wordt hierin mogelijk gemaakt. Komend jaar onderzoeken wij mogelijke binnenstedelijke locaties voor 20 hectare zon. In 2020 komen wij met een voorstel voor een vervolgaanpak. Netschaarste heeft onze aandacht. Wij realiseren ons dat de ontwikkeling van het electriciteitsnet limiterend zal zijn in het behalen van onze doelstellingen.

Gebiedsproces grootschalige opwekking Tolhuislanden
Begeleiding ontwikkelingsfase bewonersinitiatief.  Najaar 2019 worden afspraken gemaakt tussen gemeente en het bewonersinitiatief over een gebiedsdoelstelling. Daarna wordt de ontwikkelfase opgestart. Het initiatief zal dan zelf ook middelen aantrekken maar gezien de aard en omvang van deze gebiedsontwikkeling blijft begeleiding en werkbudget vanuit de gemeente nodig. Ook de provincie zal het initiatief verder ondersteunen met in elk geval een LEI subsidie van €100.000.

Ontwikkelen 20 hectare zonne-energie binnenstedelijk/gemeentegrond
Deze ontwikkeling kan een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstelling van een energieneutrale gemeentelijke energiehuishouding. In 2019 worden de uitgangspunten vastgesteld en in 2020 wordt het project voorbereid en de vervolgfase wordt meegenomen in de PPN 2021.

Begeleiden initiatieven voor zon -en windenergie en overige technieken
Betreft het behandelen van alle nieuwe initiatieven voor zon- en windprojecten op basis van de Zwolse Energiegids. Alle zonnepark-initiatieven met een concrete grondpositie waarvan de procedure gestart is of al doorlopen is en de realisatiefase gaat starten worden begeleid. In 2020 wordt inzet verwacht voor onder andere de locaties Bomhofsplas, De Weekhorst, locaties WDOD, Scholtensteeg.

Ontwikkeling transport, opslag, conversie, congestiemanagement
Het betreft hier alle afstemming met Enexis, RES-partners, buurgemeenten en initiatiefnemers met betrekking tot (het te kort aan) aansluitcapaciteit en de samenwerking bij het organiseren van de oplossingen hiervoor. Concreet is dit vraagstuk gekoppeld aan de Hoogspanning-Middenspanningstations (HS/MS)van Enexis, die een functie vervullen van regionale stopcontacten voor grootschalige opwekking: HS/MS station Hessenpoort, nieuw te realiseren HS/MS station Zwolle Noord, HS/MS station Weteringkade, HS/MS station Frankhuis.

Regionale afstemming rond grootschalige opwekking
Samenwerkingsverbanden die de komende tijd meer vorm krijgen rondom specifieke opgaven zijn de energieregio in het kader van de regionale energie (RES), en samenwerking met buurgemeenten Staphorst, Dalfsen, Raalte, Wijhe/Olst, Heerde en Hattem in het kader van grootschalige opwek van energie. Activiteiten bestaan hier uit het leveren van input op RES West-Overijsselse gemeenten, plannen buurgemeenten, provincie etc. Ook het periodieke overleg tussen bewoners, gemeenten en provincie rond grootschalige opwekking in de grensstreek rond Tolhuislanden valt hieronder.

GEBOUWDE OMGEVING

Vanuit het cluster Gebouwde omgeving zetten we in op energiezuinig woningen, bedrijven en maatschappelijke instellingen. We maken hiervoor onder meer afspraken met woningbouwcorporaties over de te halen energiedoelstellingen en werken samen in de verdere uitvoering ervan. Daarnaast wordt er uitvoering gegeven aan de door uw raad vastgestelde nota ‘Zichtbare Energietransitie’. Uw raad heeft aanvullende wensen geuit om deze  beweging breder aan te jagen via de ingediende motie 17. Deze motie wordt meegenomen in besluitvorming over de nota ‘Betaalbare energietransitie’. Waarbij aandacht is voor het bieden van (financiële) perspectieven voor eigenaren en omwonenden en zeker ook voor die groepen bij wie een groot deel van de maandelijkse lasten naar de energierekening gaat.

Betaalbare energietransitie
In 2019 wordt de nota ‘Betaalbare energietransitie’ aan uw raad voorgelegd waarin verkennende mogelijkheden worden geschetst. In 2020 wordt hieraan verder gewerkt.

Lokale initiatieven
De activiteiten van lokale initiatieven zijn vaak beperkter van opzet dan die van commerciële bedrijven of grote ontwikkelaars. Desondanks zorgen zij met zijn allen voor opwek en besparing. En belangrijker nog,  zorgen zij voor de bewustwording,  draagvlak en eigenaarschap bij inwoners, bedrijven, verenigingen en instellingen  voor de Energietransitie. De opgave voor de komende jaren is om lokale initiatieven zo goed mogelijk te steunen bij het omzetten van hun projectideeën naar uitvoering. En daarnaast met hen te werken aan continuïteit en toekomstbestendigheid.

Verbeter en Bespaarloket
Verbeter & Bespaar (www.verbeterenbespaar.nl) is het energieloket van de gemeente Zwolle dat particuliere woningeigenaren stimuleert en ondersteunt bij het realiseren van energiebesparende maatregelen in de woning. De gemeente en provincie hebben de uitvoering ondersteund in de periode 2016-2019. Dit wordt momenteel geëvalueerd door de provincie. De provincie Overijssel (NEO) zal naar aanleiding van de evaluatie een hernieuwde aanpak voorstellen (Energieloket 3.0). Binnen de beschikbare middelen kunnen we de werkzaamheden van het loket voor één jaar op het huidige niveau continueren en deels intensiveren. Voor intensivering na 2020 zullen we bij de PPN 2021 met voorstellen komen.

Project Berkum Energieneutraal
Het project Berkum Energieneutraal heeft begin 2019 het wijktransitieplan opgeleverd. In dit plan staan de uitvoeringssporen om de transitie in de wijk te realiseren. We bereiden samen met de wijk een advies voor over het te kiezen warmtesysteem in deze wijk, dat de basis vormt voor de verduurzaming van de woningen en bedrijven in deze wijk. Afhankelijk van het beschikbare budget worden de sporen in meer of mindere mate uitgevoerd, waarbij het kan zijn dat de datum van 2025 onder druk komt te staan.

Project Duurzaam Dieze-Oost
De Energietransitie is een grote opgave die alleen kan slagen als iedereen mee doet en ook kán doen. Dat vraagt tijd, aandacht, een lange adem. Eind 2018 is de looptijd van de subsidieregeling 'Duurzame ontwikkeling Dieze-Oost Zwolle' verlengd tot 31 december 2020 en verruimd door bewoners ook de mogelijkheid te bieden zonnepanelen te huren op daken van ander type vastgoed (verenigingen, instellingen en bedrijven), middels de fiscale  'regeling verlaagd tarief' (PostCodeRoos regeling). Daarmee wordt de beweging gecontinueerd die 5 jaar geleden is ingezet in de Diezerpoort met het ontwerpen van de  subsidieregeling ‘Duurzame ontwikkeling Dieze-Oost’ en het opzetten van het WijBedrijf als uitvoeringsvehikel en die langzaam, meer wél zeker sterker wordt.

Reservering investeringsbudget eigen opwek
Vanuit het onderdeel “zelf opgewekt’ wordt het energieverbruik van de eigen gemeentelijke organisatie  verduurzaamd middels besparen en opwekken. Bij besparen  gaat het oa. om  investeringen  in ledverlichting  en het plaatsen van zonnepanelen op gemeentelijke panden. Voor het opwekken van duurzame energie gaat het om  het aanleggen van zonnevelden of zonnedaken. Bij de Perspectiefnota 2018 is een indicatief bedrag van 7,2 miljoen beschikbaar gesteld als investeringsbudget. Dit investeringsbedrag  is budgetneutraal geraamd, waarbij de  kosten gedekt dienen te worden door te realiseren opbrengsten of bijdragen. Aangezien er geen daadwerkelijk budget beschikbaar is en voor elke investering toch een apart  voorstel wordt voorgelegd, zal dit “fictieve” budget in 2019 vervallen.

Toelichting realisatie kredieten

Pijler Gebouwde Omgeving
Afgelopen jaar heeft uw raad de transitievisie warmte vastgesteld. We hebben verder gewerkt aan de energietransitie in de wijken Holtenbroek & Aa-landen en Berkum. In Holtenbroek hebben we concreet zicht op financiering van een proefboring naar geothermie nabij Holtenbroek. Om gebruik te kunnen van maken van deze financiering is het nodig tempo te maken om de warmteketen, de ontwikkeling van bron en infrastructuur voor de levering aan de inwoners in deze wijk samen met de partners goed te organiseren. Voor het project Berkum is het in 2020 gelukt om een PAW-subsidie binnen te halen waarmee we het project kunnen versnellen.

Berkum
Het project Berkum Energieneutraal heeft begin 2019 het wijktransitieplan opgeleverd. In dit plan staan de uitvoeringssporen om de transitie in de wijk te realiseren. Dit plan kan versneld worden uitgevoerd door het binnenhalen van de PAW-subsidie. In 2020 is gestart met een pilot waarin 90 woningeigenaren op vrijwillige basis samen hun huizen verduurzamen, ondersteund door
het project Berkum Energieneutraal. De hier gehanteerde werkwijze vormt belangrijke input voor het opstellen van een plan van aanpak voor de gehele wijk. Dit gebeurt in co-creatie met de wijk en alle partners.

Warmtetransitie Aa-landen-Holtenbroek
De locatie bij Holtenbroek is als kansrijke locatie voor aardwarmte uitgekozen om deel te nemen in het Europees onderzoeksproject RESULT. Een proefboring geeft uitsluitsel over de beschikbare hoeveelheid warmte van de beoogde geothermiebron. Uw raad heeft in december 2020 ingestemd met het aangaan van een samenwerking met de partners in het RESULT-project voor de ontwikkeling, realisatie en exploitatie van een geothermiebron in Zwolle Noord. In 2021 worden gezamenlijk flinke stappen worden gezet hiervoor.

Organisatie van de warmteketen
De gemeente voert regie op de warmtetransitie. Uit een verkenning die voor de eerste fase van de warmteketen in Holtenbroek en Aa-Landen is uitgevoerd, komt naar voren dat een warmtebedrijf het meest passende organisatiemodel is om dit optimaal te doen. In deze verkenning is samen met de stakeholders een aantal gezamenlijke en breed gedragen uitgangspunten voor de Zwolse warmteketen geformuleerd. Uw raad heeft in december 2020 deze uitgangspunten vastgesteld en gekozen om het oprichten van een warmtebedrijf verder uit te werken. Hierbij wordt als vertrekpunt genomen de met algemene stemmen aangenomen motie die oproept om in het vervolgonderzoek naar de organisatie van de warmteketen met Zwolse energie-initiatieven te verkennen op welke wijze en in welke vorm de Zwolse energie-initiatieven een rol kunnen spelen in een eventueel warmtebedrijf.

Warmte initiatieven
Naast de focuswijk Holtenbroek Aa-landen faciliteren wij diverse warmte-initiatieven in de stad bij het ontwikkelen van hun plannen. Dit gebeurt onder meer in de Spoorzone en in het project ‘Zwolle deelt warmte’ in Dieze.  


Transitievisie warmte
De projecten en initiatieven in wijken worden samenhangend opgepakt binnen het kader van de transitievisie warmte. Uw raad heeft in december 2020 deze visie vastgesteld. Daarbij wordt als vertrekpunt genomen de motie die met algemene stemmen is aangenomen en die oproept tot:

  • het uitspreken van de intentie over de rol van coöperaties en bewonersinitiatieven en als uitgangspunt te nemen dat huidige en toekomstige bewonersinitiatieven en bewonerscoöperaties gestimuleerd en ondersteund worden en een belangrijke plek krijgen in de uitwerking van de transitievisie warmte in wijkuitvoeringsplannen
  • het betrekken van de huidige lokale initiatieven bij het vaststellen van een kader voor kansrijke initiatieven van inwoners en partijen zoals (van) woningcorporaties of energiecoöperaties.

In een Community of Practice, begeleid door Energie Samen/Buurtwarmte en Drift werken gemeente en lokale initiatieven (Dieze, Berkum, Assendorp en Blauwvinger Energie aan een samenwerkingsmodel dat ertoe leidt dat de positie van bewonersinitiatief in de warmtetransitie wordt versterkt.

Besparen
De oplossing voor duurzame warmte in een woning hangt samen met welke maatregelen je neemt om een woning of bedrijfsgebouw te isoleren. Voor de aanpak in de wijk worden inwoners ondersteund door een nieuw professioneel energieloket - Duurzaam Bouwloket - dat is opgezet in 2020 en operationeel is per 1 januari 2021. Dit loket is het centrale informatiepunt voor inwoners die vragen hebben over verduurzamen en energie besparen.
Om inwoners hun rol te laten invullen in de energietransitie ondersteunen we bewonersinitiatieven. Het is ons gelukt om hiervoor in 2020 RRE-subsidies te verwerven.
Daarnaast is de raad in 2020 meegenomen in onze aanpak voor een betaalbare energietransitie en hebben we gewerkt aan brede bewustwording in de stad door onder andere het uitbrengen van een klimaatkrant en het geven van het goede voorbeeld met het verduurzamen van onze eigen gebouwen.  

Pijler Grootschalige Elektrische Opwek
De basis voor de grootschalige elektrische opwek in Zwolle is vastgelegd in de Regionale Energie Strategie (RES) en in de landelijke opgave voor elektrische opwek uit het Klimaatakkoord. Uw raad heeft de Zwolse inbreng in de RES besproken in het concept-bod in april 2020 en dat wordt verder uitgewerkt tot RES 1.0. In 2020 hebben we bestaande initiatieven begeleid richting realisatie. Dit gaat over zonneparken als Bomhofsplas/Sekdoornplas, De Weekhorst en Scholtensteeg, plannen voor zonnevelden en windmolens in Tolhuislanden en een onderzoekstraject voor groengasproductie.
Bij de begeleiding van de initiatieven lag onze focus op de invulling van de spelregels uit de Zwolse Energiegids en het mogelijk maken van participatie door Zwollenaren.

In het kader van innovatie is in 2020 gestart om, samen met ondernemers en provincie, te komen tot een uitvoeringsplan voor een gebiedsgericht energiesysteem. Dit mede in het perspectief van de aangekondigde net schaarste.

De gevolgen van net schaarste hebben we in beeld gebracht. We hebben werk gemaakt van het aanjagen van innovatieve oplossing zoals op Hessenpoort voor de korte termijn. Voor het oplossen van net schaarste zijn we constructief in gesprek met netbeheerders Enexis en Tennet, trekken hierbij samen op met de buurgemeenten Staphorst, Dalfsen en Zwartewaterland (resulterend in het samenwerkingsverband ZDSZ op de energie agenda) en hebben zo meer zicht op de noodzakelijke investeringen. Op basis van de gesprekken die we hebben gevoerd met Enexis hebben we ook een beter beeld gekregen van gerealiseerde en concrete zon op dak initiatieven in Zwolle. Dit heeft ook geleid tot een voorstel om ons bod in de RES te verhogen. Hiermee is nog meer rekening gehouden met een strategische reservering om de groei van de stad te faciliteren. Dit besluit is inmiddels door de Raad genomen (maart 2021).

Gebiedsproces grootschalige opwekking Tolhuislanden
In het najaar van 2019 zijn afspraken gemaakt tussen gemeente en het bewonersinitiatief over een gebiedsdoelstelling. In 2020 is de ontwikkelfase opgestart met begeleiding vanuit de gemeente. Dit leidt tot besluitvorming richting zomer 2021.

In onderstaand overzicht wordt voor dit doel inzicht gegeven in de financiële stand van zaken van (meerjarige) kredieten die  de Raad tot en met 2020 beschikbaar heeft gesteld.

De reeds verwerkte afzonderlijke kredietmutaties per doel worden gepresenteerd in het overzicht restantkredieten .

Project

Omvang krediet tot en met 2020

Gerealiseerd tot en met 2019

Bestedingen 2020

Restantkrediet
31 december 2020

Energietransitie 2018/2019

2.155.161

2.155.161

0

afgesloten

Energie incidenteel 2020

899.491

-

502.796

396.695

Energie incidenteel 2021

500.000

-

0

500.000

Programmabudget energie 2022

500.000

-

0

500.000

Programmabudget energie 2023

500.000

-

0

500.000

Verbeterloket bespaarloket energie

629.607

198.107

388.495

43.005

Assendorp energieneutraal

200.000

-

162.000

38.000

Berkum energieneutraal 2025

435.300

88.980

217.595

128.725

Duurzaam Dieze-Oost

1.868.152

1.386.702

301.600

179.850

Transitievisie warmte

275.000

-

47.393

227.607

Warmtetransitie Hbr/Aalanden

292.400

-

10.000

282.400

Geothermie

1.118.600

451.690

175.942

490.968

Grootschalige energietransitie

62.500

-

0

62.500

Stimuleringsregeling duurzaamheid

1.415.600

1.415.732

0

afgesloten

Totaal

10.851.811

5.696.372

1.805.821

3.349.750

Financiële toelichting kredieten

Hieronder wordt een financiële toelichting gegeven op de projecten, de inhoudelijke toelichting is opgenomen onder de toelichting "realisatie kredieten".

Programmabudget Energietransitie 2018/2019
Conform de toelichting in de jaarrekening 2019 is het restantbudget 2019 toegevoegd aan de middelen die voor 2020 beschikbaar zijn gesteld. En is dit budget afgesloten.

Energietransitie incidenteel 2020/2021
Voor 2021 is door de raad een lager incidenteel budget beschikbaar gesteld dan voor 2020 en bij de PPN 2021 ook een beperkte aanvraag gehonoreerd. Om te zorgen dat de uitvoering op minimaal hetzelfde niveau kan doorlopen na 2020 is in 2020 gestuurd op lagere kosten en een positief eindsaldo. Het restantbudget van voorgaande jaren ad. € 396.695 zal als volgt worden ingezet op basis van de jaarplannen 2021: € 120.000 gebouwde omgeving, € 60.000 grootschalige energietransitie, € 65.000 warmtetransitie en €151.695 capaciteit incidenteel en centrale communicatie.
Omdat het restantbudget naar de diverse deel-projecten wordt overgezet wordt bij Berap 2021-1 een melding gedaan.  Na overheveling van de middelen zal het budget energietransitie incidenteel 2020 worden afgesloten.

Duurzaam Dieze-Oost- verhuur zonnepanelen via Wijbedrijf en RRE
In 2020 is de uitvoering van deze subsidieregeling gekoppeld aan de uitvoering van de RRE-subsidie van het Rijk. Met deze gecombineerde aanpak is het gelukt om een flink aantal zonnepanelen te plaatsen en een groter beroep te doen op deze subsidieregeling. De subsidie had een looptijd tot eind 2020. In het eerste kwartaal 2021 wordt de regeling geëvalueerd. Er is nog € 122.550 beschikbaar voor de aanleg en verhuur van zonnepanelen. Bekeken wordt of de regeling kan worden verlengd tot aan het einde van de looptijd van de RRE.

Duurzame woningbouw productie
Conform de toelichting in de jaarrekening 2019 is dit project per 2019 afgerond en financieel afgesloten.

Deze pagina is gebouwd op 05/31/2021 10:57:43 met de export van 05/31/2021 10:07:43