Fysiek domein

De gemeente zorgt niet zelf voor de banen, dat doen bedrijven en instellingen. De gemeente kan wel helpen door een goed vestigingsklimaat te scheppen. Een sterk accountmanagement en professionele organisatie dragen hier aan bij. Hiermee versterken we de economische structuur en vitaliteit van Zwolle en dat betekent banen, zowel directe als indirecte. Want voor het goed kunnen functioneren moet een bedrijf of instelling weer een beroep doen op andere bedrijven en instellingen. De samenwerking met de andere gemeenten in de regio vinden we belangrijk, want als sterke regio kunnen we ondernemers nog beter van dienst zijn. Uitgangspunt is dat ondernemers in Zwolle en regio kunnen rekenen op een dienstverlenende gemeente die ruimte geeft om plannen te ontwikkelen.

Eén van de belangrijkste succesfactoren voor de economische groei is de aanwezigheid van voldoende geschoolde arbeidskrachten. Daarom blijven wij de komende jaren investeren in de Human Capital-agenda. In de Human Capital Investeringsagenda staan centraal:

• Beschikbaarheid van gekwalificeerde mensen: voldoende arbeidskrachten nu en op middellange termijn.
• Inclusiviteit: iedereen doet mee, elk talent telt en krijgt ruimte om te ontwikkelen.
• Wendbaarheid van mensen en systemen: de uitdaging is ervoor te zorgen dat mensen en organisaties voorbereid zijn op permanente ontwikkelingen en veranderingen in het werk.

We werken samen met het onderwijs, het bedrijfsleven en medeoverheden zoals de provincie Overijssel aan de regionale arbeidsmarkt.  

Het jaar 2020 stond vanzelfsprekend in het teken van de coronapandemie. Dit had veel invloed op de in Zwolle en regio gevestigde bedrijven en ZZP'ers. De Rijksoverheid heeft gelukkig diverse financiële regelingen ingesteld die de effecten van de coronapandemie moeten dempen. Op dit moment, wanneer we nog midden in crisis zitten,  is nog niet duidelijk of dit in alle gevallen is gelukt.  
Desondanks zijn we in 2020 wel gestart met het opstellen van een economisch perspectief voor de middel-lange termijn.  De vraag die hierin centraal staat is welk (toekomstig) economisch profiel het beste aansluit bij de stad. Vanuit de Economische Agenda van de Regio Zwolle hebben we gekeken waar voor Zwolle de groeisectoren zitten en op welke manier wij onze bijdrage aan de regionale ambitie van 4e economische regio kunnen versterken. In 2020 hebben we de basis neergelegd, om uiteindelijk in 2021 hier ook het gesprek over aan te gaan met onze stakeholders in de stad en te komen tot een uitvoeringsagenda.

We versterken de werkgelegenheid door het creëren van een concurrerend en toekomstbestendig vestigingsklimaat voor bedrijven en instellingen, zodanig dat:

• Bestaande bedrijven door goede en gerichte dienstverlening aan Zwolle blijven verbonden:
  • We ruimte creëren voor nieuwe initiatieven en ontwikkelingen, met passende randvoorwaarden.
  • We focussen op directe en indirecte banen.
  • We samenwerking tot stand brengen tussen onderwijs, ondernemers, overheid, omgeving (4-O's).
  • De tevredenheid over de dienstverlening aan ondernemers stijgt.
• Nog niet in Zwolle gevestigde bedrijven voor Zwolle kiezen:
  • De groei van het aantal vestigingen minimaal op landelijk niveau ligt.
  • De groei van het aantal nieuwe bedrijven / startende ondernemingen minimaal op het landelijk gemiddelde ligt.
  • Het kwalitatief en kwantitatief aanbod van werklocaties in balans is met de vraag in de markt.
  • De leegstand van kantoren en bedrijfspanden, uitgedrukt in een percentage, in Zwolle onder de respectievelijke landelijke leegstandscijfers ligt.
• Vanuit onze strategische opgave "Human Capital en topwerklocaties":
  • Een aantrekkelijk ondernemersklimaat wordt gecreëerd voor de clusters health / zorg, kunststoffen, klimaat en energie.
  • De verbinding tussen economie, onderwijs en arbeidsmarkt wordt versterkt.
  • Een beter beeld ontstaat van kanssectoren, benodigde skills en het arbeidspotentieel in de regio.
  • Een betere geleiding ontstaat van a) werk naar werk, (b) opleiding naar werk en van (c) geen werk naar werk

Actieprogramma MKB 2019 - 2022

Visie Topinnovatiecentra

Programmaplan Topinnovatiecentra

Afspraken regionale bedrijvenprogrammering West-Overijssel (2019-2022)

Nota ecosysteem starters en startups en creatieven

Kadernota kantorenlocaties Zwolle 2011 - 2020

Economische agenda  Regio Zwolle 2018 – 2022

René de Heer

Uitvoeren accountmanagement en investeren in de dienstverlening aan ondernemers
De gemeentelijke dienstverlening is een belangrijke succesfactor voor een gezond ondernemersklimaat. Er ligt hier een relatie met programma 9.
In de laatste maanden van 2019 is een actieprogramma MKB 2019 - 2022 opgesteld. In 2020 wordt gestart met de uitvoering. In dit programma zijn acties benoemd voor alle onderdelen van de organisatie en doelgroepen die betrekking hebben op dienstverlening aan ondernemers.

Waar er regionaal kansen liggen voor sectoren, kijken we samen met onze partners in de regio naar een goede invulling van de regionale ondernemersdienstverlening. Zo zijn bijvoorbeeld logistiek en agro-food sectoren waarin een meerwaarde ligt in het aansluiten bij de regionale aanpak.

Verkenning uitbreiding Hessenpoort
In 2020 vervolgen we de onderzoeken naar mogelijke uitbreiding van Hessenpoort met aanbod voor XL-kavels (vanaf 5 hectare). Daarnaast zetten we vervolgstappen voor uitbreiding van Hessenpoort-Zuid voor kavels tot 1 hectare.

Afstemming van werklocaties binnen de regio
In regioverband vindt afstemming van de werklocaties plaats. Economische groei en behoefte aan bedrijventerrein stopt niet bij de gemeentegrens. Met name de afstemming met het Bedrijvenpark H2O ten zuiden van Zwolle aan de A28 bij Hattemerbroek. Binnen de regio staat de uitbreiding van nieuw watergebonden bedrijventerrein (Kampen of Meppel) hoog op de agenda.

Zakelijke dienstverlening en kantorenmarkt Zwolle
Ruwweg een derde van de Zwolse werknemers werkt in de zakelijke dienstverelening in een kantoorgebouw. De Zwolse kantorenmarkt is dan ook belangrijk voor de groei van de werkgelegenheid. De markt vraagt door de transitie van de economie nieuwe typen werkplekken op specifieke locaties in de stad.

Door de aanhoudende economische groei, de vraag naar transformatie en het restrictieve nieuwbouwbeleid van de afgelopen jaren, is er maar een zeer beperkt aanbod van courante kantorenlocaties. De omgevingsvisie van Zwolle wordt het richtinggevende beleidskader en biedt ruimte voor een nieuwe noodzakelijke kantorenstrategie. In 2020 staat het Zwolse kantorenmarktbeleid in het teken van:

• Nieuw kantorenbeleid in relatie tot de omgevingsvisie.
• Acquisitiestrategie extra kantoorbanen.
• Key-accountmanagement ten behoeve van het behoud werkgelegenheid.

Uitvoeren accountmanagement en investeren in de dienstverlening aan ondernemers
In de aanpak van de ondernemersdienstverlening tijdens de coronacrisis  (sinds medio maart) is de focus gelegd op een toegankelijk ondernemersloket en maatregelenpakket voor ondernemers. De accountmanagers Economie,  WerkgeversServicePunt (WSP) en Regio Zwolle Brigade werken samen met Kennispoort en Logistiek Netwerk/Port of Zwolle om ondernemersvragen goed te begeleiden, o.a. richting financiering.
In samenwerking met WSP neemt het team van accountmanagers deel aan een belactie om de ervaringen van ondernemers met de steunmaatregelen te inventariseren. Het college is zichtbaar in de stad door het voeren van online gesprekken met ondernemers en ondernemersverenigingen/platforms, ook in de Tweedaagse van de Verbinding en in de periode van de Week van de Ondernemer.

In 2020 is in regionaal verband deelgenomen aan de peiling MKB-vriendelijkste gemeente. Deze geeft inzicht in de waardering door ondernemers  van onze dienstverlening en het ondernemersklimaat, met name in de huidige coronasituatie.  De resultaten en aanbevelingen (maart 2021) worden meegenomen in een Actieplan voor MKB-vriendelijkheid waartoe wordt samengewerkt met MKB-VNO-NCW. In de dienstverlening richting ondernemers gaat het om investeren in zaken die de economische structuur sterker en toekomstbestendiger maken. Zoals energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie, bereikbaarheid, digitalisering, topwerklocaties en de human capital-agenda.

Digitale volwassenheid  zegt iets over de volledigheid van ons aanbod van digitale diensten. In een meting in 2018 door Deloitte (in opdracht van het Ministerie van BZK) scoorden we 87% voor inwoners en 68% voor ondernemers. In de jaren 2018-2020 is hier vervolgens veel energie op gezet, m.n. via het project Zaakgericht Werken. De meting hebben we in december 2020 herhaald en nu scoren we 91% voor inwoners en 92% voor ondernemers. Hiermee is de ambitie van 90% gehaald.

Verkenning uitbreiding Hessenpoort
In 2020 is de ‘Marktverkenning grootschalige bedrijven Regio Zwolle’ uitgevoerd. De analyse geeft inzicht in de economische haalbaarheid en waarde van de beoogde uitbreiding van Hessenpoort  voor kavels vanaf 3 hectare. Het resultaat biedt argumentatie om uitbreiding van het plangebied ‘Hessenpoort 4’ met een bandbreedte van 15–30 hectare te onderbouwen. Hiermee kan Hessenpoort een belangrijk deel van de regionale vraag naar grootschalige kavels opvangen. De uitbreiding van Hessenpoort wordt ruimtelijk en financieel verder onderzocht.  Daarbij kunnen andere ontwikkelingen leiden tot een toename van de ruimtevraag voor Hessenpoort, zoals een railterminal en/of ambities vanuit de regionale energiestrategie dan wel gewijzigde afspraken over de regionale vraagverdeling.  De haalbaarheid van een railterminal is in onderzoek onder de vlag van de Regio Deal Regio Zwolle vanuit het project: ‘Port of Zwolle: logistieke hub voor circulaire bedrijvigheid’.
Daarnaast is een ecologisch onderzoek in het kader van stikstof  voor de uitbreiding van Hessenpoort-Zuid voor kavels tot 1 hectare uitgevoerd.

Programmering bedrijventerreinen binnen de regio West Overijssel
In regioverband vindt afstemming van vraag en aanbod van de bedrijventerreinen plaats onder regie van de provincie Overijssel. Economische groei en behoefte aan bedrijventerrein stopt niet bij de gemeentegrens. Binnen de regio staat de uitbreiding van nieuw watergebonden bedrijventerrein (Kampen of Meppel) en de gebiedsontwikkeling Hessenpoort 4 hoog op de agenda. De kwantitatieve programmering is goed op orde. Met het provinciaal onderzoek Toekomstvaste Bedrijventerreinen van Bureau Buiten is in 2020 een start gemaakt om de afstemming van de kwaliteit van bedrijventerreinen handen en voeten te geven. Eenzelfde onderzoek is in de Regio Zwolle uitgevoerd.  

Zakelijke dienstverlening en kantorenmarkt Zwolle
In 2020 is het geactualiseerde kantorenbeleid opgenomen in de omgevingsvisie van Zwolle. Strategieën om de werkgelegenheid binnen de kantorenmarkt (zakelijke + publieke dienstverlening) te laten groeien zijn onderdeel van het Economisch Perspectief Zwolle in wording dat in 2020 is gestart.. Actieve acquisitie is in 2020 nog niet ingezet in afwachting op het vaststellen van het Economisch Perspectief.

De lasten en de baten laten een voordelig saldo zien van € 40.602 en € 32.368. Omdat er € 22.142 meer is toegevoegd aan en € 9.180 minder onttrokken is uit de reserves ontstaat een voordelig resultaat van € 41.648.

De hogere baten zijn het gevolg van een niet geraamde huuropbrengst van € 32.368, de hogere storting betreft een toevoeging aan de dekkingsreserve kapitaallasten van € 22.142. Het gaat hier om geringe afwijkingen beneden € 50.000 die niet verder worden toegelicht.

Continueren samenwerking in Port of Zwolle
In 2020 vindt de afronding plaats van de inrichting van het havenbedrijf voor de divisie havenmeesters, uniforme havenverordening, harmonisatie havengelden en veiligheidsplan havens. Hiervoor is 30.000 in 2020 beschikbaar gesteld.
Op basis van reële en potentiële marktvraag onderzoeken we samen met Port of Zwolle de haalbaarheid van een regionale spoorterminal op Hessenpoort.

Realisatie tijdelijke parkeervoorziening vrachtwagens
Uit onderzoek (BCI, juli 2018) naar een oplossing voor parkerende vrachtwagens in de openbare ruimte (met name Voorst) was het advies om voor de korte termijn een tijdelijke parkeervoorziening in te richten (zo mogelijk in samenwerking met Scania), en voor de langere termijn een structurele parkeervoorziening te onderzoeken. Voor de korte termijnoplossing is in 2019 gekozen voor het voormalige ROVA-terrein. In de Begroting 2019 zijn ook voor 2020 middelen (ad 25.000) beschikbaar gesteld. In 2020 wordt het gebruik van de tijdelijke parkeervoorziening gemonitord. Voorbereiding van een structurele en lange termijnoplossing vindt in regioverband plaats.

Continuering stimulering starters en pre-starters en startups
Vanuit de gemeente faciliteren c.q. ondersteunen we nieuw ondernemerschap van starters, startups en creatieven. Zowel vanuit economie, het startersteam, cultureel ondernemerschap en het regionaal bureau zelfstandigen. We werken hierin samen met zeer diverse Zwolse en regionale partijen. Het is de kunst om als gemeente mee te bewegen en adaptief te zijn, zodat we ondernemers en instellingen kunnen blijven faciliteren. Het beschikbare gestelde budget ad 150.000 wordt ingezet ter stimulering van de samenwerking tussen en met gevestigd bedrijfsleven met starters, de samenwerking tussen en met het onderwijs en bedrijfsleven en de vorming van een ecosysteem voor startende ondernemers. In 2020 zal tevens een evaluatie over de effectiviteit van de bestaande aanpak plaatsvinden ter voorbereiding op een eventuele financiering na 2020.

Inzet op de topinnovatiecentra
In 2019 heeft uw Raad de visie en het programmaplan Topinnovatiecentra vastgesteld. In de visie is de volgende ambitie vastgesteld: “Het creëren van hoogwaardige technologische broedplaatsen met een scherp innovatief profiel en grote aantrekkingskracht en uitstraling, waar gerenommeerde innovatieve en internationale bedrijven en veelbelovende startups hun thuisbasis hebben.” Het programma Topinnovatiecentra moet leiden tot een drietal ontwikkelingen: verhoging van het aantal banen, versterking van de human capital (arbeidsmarkt voorbereiden op een nieuwe economie) en beantwoording van maatschappelijke vraagstukken.

De keuze is gemaakt om wat betreft topinnovatiecentra ons te richten op het Polymer Science Park (PSP) en het Health Innovation Park (HIP). De middelen voor 2020 worden met name gebruikt voor de inzet van een programmamanager en -secretaris, om daarmee capaciteit beschikbaar te hebben voor het verder ontwikkelen van de bestaande en nieuwe innovatiecentra. Hiermee zorgen wij voor een duidelijk aanspreekpunt en verankering van de opgedane kennis. Daarnaast is er budget gereserveerd om subsidies te verstrekken aan PSP en het HIP en om verder onderzoek te doen naar het bestendigen van beide centra.

• Voor PSP wordt op dit moment gewerkt aan de businesscase rondom de gebiedsontwikkeling en huisvesting van PSP. Voor deze businesscase zijn via het Stadsontwikkelfonds al middelen gereserveerd.
• Voor het HIP wordt gewerkt aan plannen voor het doorontwikkelen naar Health Park. Wij verwachten dat hiervoor een kwartiermaker moet worden aangesteld die de plannen tot uitvoering brengt.
• Daarnaast willen we ook ruimte houden voor opkomende innovatiecentra, die voldoen aan de criteria zoals die in het programmaplan zijn geschetst. Zo zien we dat met de ontwikkeling van de Spoorzone ook het innovatiekwartier, met daarbinnen Perron038, steeds verdere aandacht krijgt en ondersteund wordt door het bedrijfsleven.

Bij de financiering van de innovatiecentra is overigens altijd sprake van cofinanciering. Deze financiering komt uit de markt, van onderwijspartijen en van overheden (provincie, waterschap).

Continuering inzet op Human Capital
De economische groei van Regio Zwolle nu en in de toekomst vraagt om een goed werkende arbeidsmarkt. Vitaal en veerkrachtig om de uitdagingen van de toekomst aan te pakken: technologisering / automatisering, verdwijnende banen, nieuwe soorten werkgelegenheid en leven lang ontwikkelen. Alles valt of staat met ons menselijk kapitaal. Beschikbaarheid, wendbaarheid en inclusiviteit zijn daarbij sleutelwoorden. De Human Capital Agenda is daarmee een van onze grote strategische opgaven om te werken aan oplossingen voor vandaag én morgen. Overheden, werkgevers, onderwijsinstellingen, vakbewegingen en het UWV werkbedrijf bundelen hun krachten. In een publiek – private samenwerking tussen alle partners wordt gewerkt aan de vraag van werkgevers én aan het gehele arbeidspotentieel van Regio Zwolle.

De uitvoering van het programma is in handen van een klein programmateam. Alle partners, waaronder 19 gemeenten en 4 provincies, staan volledig achter de agenda en hebben opdracht gegeven om dit programma door te ontwikkelen naar een concrete aanpak. In 2019 is het programma doorontwikkeld zowel op inhoud als in de opstart van de uitvoering van het programma. In 2020 wordt het programma nader uitgevoerd. De financiering bestaat uit drie onderdelen: regiogemeenten, provincie Overijssel en het Rijk. Met betrekking tot de regiogemeenten is budget meerjarig gereserveerd. Provincie Overijssel investeert eenzelfde bedrag voor de duur van het programma, namens de vier Provincies. In 2019 is ingezet op een nieuwe regiodeal aanvraag al dan niet gecombineerd met andere mogelijkheden die via het Rijk benut kunnen worden. In 2020 volgt uitsluitsel over het wel of niet honoreren van de aanvraag.

2020 staat in het teken om van conceptontwikkeling naar uitvoering te gaan, te doen en resultaat te boeken. Het programma beweegt zich langs de hierboven genoemde sporen. De sectoren - te weten Creatieve Industrie, Energietransitie, Techniek, Bouw, Onderwijs - lerarentekort, E-commerce en Zorg en Welzijn, Agro & Food, Vrijetijdseconomie en openbaar bestuur - vormen de ruggengraat van de Human Capital Agenda. Voor alle sectoren zijn zogeheten sectortafels van start. Daarin nemen werkgevers en onderwijsinstellingen deel om voor de zomer te komen tot actieplannen voor deze branches. Daarnaast zijn (sub)regionale plannen in de maak; in de actieplannen wordt opgenomen hoe partners in de komende jaren samenwerken, welke projecten en activiteiten zij gezamenlijk al uitvoeren, welke nieuw te ontwikkelen zijn en hoe zij middelen (financieel en´in kind´) kunnen bijdragen om de gestelde ambities te realiseren. Het Ontwikkelfonds is actief voor de samenwerkingsroute van partners en individuele werkgevers. Het programma wordt gevolgd door een onderzoeksteam vanuit kennisinstellingen.

Samenwerking Economie Regio                                 
De samenwerking in Regio Zwolle verband blijft van betekenis voor de economie. Daar waar het meerwaarde heeft wisselen we uit, stemmen we af of werken we samen met andere gemeenten, provincies, onderwijsinstellingen, ondernemers en andere organisaties in de regio. De Economic Board Regio Zwolle is daar jarenlang reeds een goed platform voor met een gezamenlijke economische agenda voor de Regio Zwolle (2018 – 2022). We pakken in de regio thema’s als vernieuwend ondernemerschap, innovatie en internationalisering, maar ook voor de verschillende sectoren vinden partijen elkaar. Logistiek gerelateerde organisaties in de Regio Zwolle hebben de krachten gebundeld in het Logistiek Netwerk Regio Zwolle. Het Topcentrum E-commerce Regio Zwolle ontwikkelen bedrijven en onderwijsinstellingen nieuwe opleidingen en het organiseert regelmatig inhoudelijke bijeenkomsten waaronder masterclasses, bedrijfsbezoeken, hackathons, gastcolleges en studentprojecten. De gemeente Zwolle blijft zich in 2020 en daarna sterk maken voor een goede samenwerking in de regio                                   

Gemeentelijke grondexploitaties
Onder dit doel zijn de diverse grondexploitatie-projecten opgenomen die bijdragen aan de realisatie van een toekomstbestendig vestigingsklimaat voor bedrijven: Marslanden-Zuid, Hessenpoort, en Wipstrikkerallee. Het projectoverzicht geeft inzicht in de totale investeringskosten, gebaseerd op de Meerjaren Prognose Vastgoed. Binnen doel 6.1.5 wordt het totale resultaat van ons grondbeleid in relatie tot de voorziening en reserve Vastgoed verantwoord. Voor verdere onderbouwing van de afzonderlijke grondexploitaties wordt verwezen naar de Meerjaren Prognose Vastgoed.

Economische ontwikkeling Logistiek

Topinnovatiecentra

Human Capital

Human Capital 2019-2023

Digitale dienstverlening.ondernemers

Economisch Perspectief

Stimulering Zwolse economie

Kantorenmarkt economie

Port of Zwolle

Sociaal Ondernemerschap/starters

Tijdelijke voorziening parkeren/evenement Voorsterpoort

Gemeentelijke grondexploitaties Economie:

* Hessenpoort

* Marslanden Zuid

* Wipstrikkerallee (niet commercieel)

Afgesloten projecten in 2020 en aflopende projecten
In 2020 zijn de volgende projecten afgesloten: HCA 2018, Kantorenmarkt economie en de grondexploitatie marslanden Zuid.
Een aantal projecten hebben nog beperkte restantmiddelen waarvoor de laatste activiteiten worden uitgevoerd:

• Port of Zwolle: de definitieve exploitatievorm is nog in ontwikkeling. Doordat deze nog niet is gerealiseerd wordt vanuit Zwolle en de partners een bijdrage beschikbaar gesteld. Het restantbedrag van € 75.000 zal worden aangewend voor de bijdrage 2021.
• Digitale dienstverlening ondernemers: het resterende bedrag is bedoeld voor de upgrade van digitale producten voor ondernemers.
• Stimuleren Zwolse economie: het restant bedrag is bestemd voor een haalbaarheidsonderzoek voor de railterminal.

Economische ontwikkeling Logistiek
Medio 2019 is groen licht gegeven voor de verbreding van de sluis waardoor grotere vrachtschepen naar de regionale haven kunnen komen. Het resterende krediet van € 250.000 heeft betrekking op het regelen van de cofinanciering van de aanpak van het sluizencomplex Kornwerderzand.

Economisch Perspectief
Het economisch profiel van de stad moet aansluiten op de schaalsprong die de stad moet maken. Om de rol van aanjager goed te kunnen vervullen is hiervoor een budget beschikbaar gesteld van € 200.000 voor 2021. Het bedrag bestaat uit formatieve inzet en een werkbudget.